Bilim İnsanları Sperm ve Yumurta Olmadan Embriyo Üretti

Yeni bir araştırmaya göre bilim insanları büyük bir atılımda bulunarak sperm veya yumurta hücreleri kullanmadan sadece deriden alınan kök hücreler kullanarak fare embriyoları yaptılar. Bu embriyoların beyin yapıları kadar atan kalpleri de bulunuyor.

Kök hücrelerin keşfi ve vücuttaki herhangi bir hücre tipinin şeklini alabilmeleri tıp alanında birçok kapının açılmasına neden oldu. Kellik tedavisinden HIV tedavisine kadar kök hücreler her yerde kullanılabilir durumda. Bununla birlikte kök hücre tedarik etmek büyük etik kaygıları gündeme getirdi. Hücre büyümesinin embriyonik aşamalarında bol miktarda bulunan bu hücrelerin toplanması, embriyonun dişi rahmine implant edilmeden önce yok edilmesini gerektiriyor. Bu nedenle araştırmacılar onlara kaynak sağlamak için alternatif bir yol arıyorlar ve hatta aramalarında başarılı oldular.

Araştırmalar, yaşamımız boyunca sürekli yenilenen deri gibi organlarda da kök hücrelerin az sayıda bulunduğunu gösteriyor. Weizmann Bilim Enstitüsü Moleküler Genetik Bölümü'nde profesör olan Jacob Hanna, bu tür kök hücreleri daha "naif" oldukları bir önceki adıma geri götürecek bir yöntem geliştirdi. Daha önceki bir çalışmada Hanna ve ekibi, teknolojilerinin insan kök hücrelerini o kadar "naif" hâle getirebileceğini, hatta farelere enjekte edilebileceklerini ve burada farelerin kendileriymiş gibi işlev görebileceklerini göstermişti.

Başka Bir Çalışma Yapay Rahimden Embriyo Üretmek Üzerineydi

Ayrı bir çalışmada Hanna'nın ekibi ayrıca bir embriyonun büyümesi için gerekli tüm koşullara sahip özel bir inkübatör geliştirdi. 2021'de bir grup araştırmacı 250 fare embriyosunu bu yapay rahim içinde tam olarak oluşturulmuş organlara sahip fetüsler hâline getirdi. Hanna ve ekibinin bilmek istediği şey, kuluçka makinesinin kök hücrelerden elde edilen embriyoları da büyütüp yetiştiremeyeceğiydi.

Araştırmacılar daha sonra laboratuvarda bir petri kabında yıllarca bekletilmiş saf kök hücreleri kullandılar. Bu hücreler özel inkübatöre yerleştirilmeden önce üç gruba ayrıldı. Biri embriyonik kök hücrelere dönüşmesi için tedavi edilmeden bırakılırken, diğer ikisi plasenta veya yolk kesesinin ana düzenleyicileri olan genleri eksprese etmek için 48 saatlik bir süre boyunca ön işleme tabi tutuldu.

Hücreler bir kez daha inkübatörde karıştırıldı ve büyümesine izin verildi. Çoğu düzgün gelişmede başarısız olsa da 10.000 hücrenin %0,5'i yani 50'si küre hâline geldi ve bu da daha sonra uzatılmış embriyo şeklini aldı. Araştırmacılar, plasenta ve yumurta kesesinin embriyonun dışında büyümesini sağlamak için her hücre grubunu farklı şekilde etiketlediler. Farelerde 20 günlük normal gebeliğin yaklaşık yarısı olan 8.5. günde bu embriyolar, atan kalp, kan kök hücre dolaşımı, iyi şekilli kıvrımlara sahip bir beyin, bir nöral tüp ve bir bağırsak yolu gibi erken gelişmeyi başarmış organlar sergilediler.

Bu gibi araştırmalar kök hücre araştırmalarında hayvanların kullanımını azaltmaya yardımcı olmanın yanı sıra, laboratuvarda geliştirilen teknikler, bir gün transplantasyon için güvenilir bir hücre, doku ve organ kaynağı hâline gelmesine de yardımcı olabilir.