Genellikle ergen yaşlarda ilköğretim ve lise çağlarında yaşanan akran zorbalığı gençlerin yakasını çevrimiçi hayatta da bırakmıyor. İnternet teknolojisinin hızla yayılması ve kullanıcı sayısının artmasıyla beraber platform değiştiren ‘siber zorbalık’ kavramı özellikle son dönemde ülkemizde de oldukça sık görülüyor ve araştırmalara konu oluyor.
Akademik olarak siber zorbalık; bir ya da birden fazla kişinin elektronik iletişim araçlarını kullanmak suretiyle belirli bir zaman içerisinde veya sürekli olarak, kendisini savunma gücüne sahip olmayan kişilere yönelik gerçekleştirilen kasıtlı saldırgan davranışlar şeklinde tanımlanıyor. Maalesef bu davranış biçimi, ağırlıklı olarak çocukları hedef alıyor.
Türkiye’de siber zorbalığa maruz kalanlar
Bir araştırmaya göre öğrencilerin yaklaşık yüzde 90’ının hayatlarının belli bir döneminde, yüzde 50’sinin ise her gün Siber-Zorbalığa maruz kalıyorlar. Benzer şekilde gençler arasında akıllı telefonlarla iletişim kurma yoğunluğunun oldukça fazla olması bu tür saldırılara maruz kaldıklarının altını çiziyor. 300 öğrenci ile yapılan aynı araştırma; siber zorbalığın yaygınlığını merkeze alan taramasında, gençlerin yüzde 12’sinin internet üzerinden başkalarına zorbalık yaptıkları, yüzde 4’ünün buna kurban oldukları ve yüzde 3’ünün hem zorba hem de kurban olduklarını belirtiyor. Araştırma, siber zorbaların saldırdığı yaş sınıfının genellikle 13 yaşın altındaki internet kullanıcılarından oluştuğunu da saptamış.
Siber zorbalık sosyal medyada yuvalanıyor
Siber zorbalığın kaynağı olarak gösterilen sosyal medyada öğrenciler arasında yaşanan bu davranışın temel nedenlerinden biri olarak bozulan arkadaşlık ilişkileri gösteriliyor. Özellikle duygusal ilişki yaşayan gençlerden bir bölümü, ilişkinin bitmesini takip eden zamanlarda intikam almak amacıyla siber zorbalığa başvuruyorlar. Bazı öğrencilerin kıskançlık, bazılarının ise farklı alt kimliklere yönelik sahip oldukları olumsuz önyargılar nedeniyle siber zorbalığa yöneldikleri de bu davranış bozukluğunun temelinde yatan sebepler olarak saptanmışlar.
Bununla birlikte siber zorbaların hedefledikleri kişileri, grup dışına itmek ya da grup içerisinde kendi yerini korumak amacıyla da siber zorbalık davranışı sergiledikleri de bir gerçek. Bu noktada kurbanın sosyal medya üyelikleri hedef alınıyor yalan ve ifşa yöntemlerine başvuruluyor, tehdit ve şantaj gibi çarpık ve ahlak dışı yöntemler kullanılıyor.
Siber zorbalık ve cinsiyetçilik ilişkisi
Siber zorbalık ve siber mağduriyet arasındaki ilişkide cinsiyetin aracılık etkisi de oldukça önemli görünüyor. Siber zorbalar yaş gurubu ne olursa olsun kendi istek ve arzularına boyun eğmeyen karşı cinsi düşman olarak belleyerek bu davranışa yönelebiliyorlar. Bu saldırılarda cinsel kimlik ön planda tutuluyor. Kurban hakkında rencide edici sözler, iftiralar veya geçmişine yönelik iddialar sosyal medyada açığa çıkarılıyor.
Siber zorbalara karşı ne önlemler alınabilir?
Siber zorbalığın önlenmesinde aile ve kurban arasında şeffaf ve dengeli bir iletişimin olması gerekiyor. Siber zorbalığa kurban olan bireyler ailelerinden net bir şekilde yardım isteyebilecek şekilde eğitilmek durumundalar. Elbette bu eğitimi yine ailelerin vermesi gerekiyor. Ailenin siber zorbalık kavramını çocuklara net bir şekilde açıklamış olması kurbanın bu davranışa karşı tetikte olmasına yardımcı oluyor.
Ailelerin;
- Çocukların vücut mahremiyetini açıkça gösteren fotoğraflarını paylaşmaktan kaçınmalarını tembihlemeyi unutmaması özellikle buna çok dikkat etmesi,
- Her türlü kişisel bilgiyi sosyal medya platformlarından paylaşmamasına dikkat etmesi ve bunu kontrol edebilmesi,
- Sosyal medya kullanımını sınırlandırarak çocukların ilgisini farklı mecralara çekmesi gerekiyor. Bu ilgi alanları müzik, spor, edebiyat, sanat olarak çeşitlendirilebilir.
Aileler internet üzerinde dolaşan her türlü tehditten haberdar olmak durumunda. Aksi takdirde onların bir tavır alamaması ve önlem geliştirememesi durumunda çocuklar tehditlere açık kalabiliyorlar. Bu noktada siber zorbalığa karşı ailelerin de eğitilmesi de bir zorunluluk oluyor.
Kaynaklar: Boyun eğici davranışlar ile siber zorbalık ve siber mağduriyet arasındaki ilişkide cinsiyetin aracılığının incelenmesi (A. Peker, Y. Eroğlu, N. Çitemel - Uluslararası İnsan Bilimleri)
Ergenlerin Siber Zorbalık ve Siber Mağduriyete İlişkin Algıları. (E Yaman, A Peker - University of Gaziantep)
Ülkemizde de Akıllı Telefon ve İnternet Bağımlılığı Alarm Veriyor
Ergenlik ve Sosyal Medya Kullanımıyla İlgili Dikkat Çekici Detaylar
YORUMLAR