Yüzlerce Yıldır Popülerliğini Kaybetmeyen Satranç Nedir ve Nasıl Oynanır?

Satranç asırlar öncesine dayanan bir oyun. Hatta bir oyundan da öte düşünme sanatı. Satranç nedir, nasıl oynanır gibi sorular ise satranç ile ilgili hiçbir bilgisi olmamasına rağmen hakkında bilgi edinmek isteyenlerin en çok sorduğu soruların başında geliyor.

Oyun bakıldığında çok basit gibi gelebilir. Ne de olsa oyunda 1 şah, 1 vezir, 2 kale, 2 fil, 2 at ve 8 piyon olmak üzere 16 taş var ve 6 taşın kuralını öğrenmek o kadar da zor değil. Bazı oyunlarda olduğu gibi gizli taktikler de yok. Hile yapılabilecek bir oyun da değil. Bu durumda geriye tek bir zorluk kalıyor: Düşünmek.

Satranç hamleleri tahmin etmek ve çeşitli senaryolar üretmek ile ilgili bir oyun. En önemlisi, karşı tarafın hamlelerini kestirmek ve ona göre hamlede bulunmak. Her başarılı oyuncunun sırtını dayadığı bir strateji olduğu gerçeği göz önünde bulunduracak olursak bu oyunda asıl önemli olanın iyi bir strateji olduğunu anlayabiliriz.

Siz de başarılı bir stratejiler uygulayan bir satranç oyuncusu olmak için nereden başlamanız gerektiğini merak ediyorsanız sizin satranç hakkında merak edilenleri cevapladığımız bu yazıdan faydalanabilirsiniz.

Satranç Nedir?

Satranç, iki krallık arasındaki savaşa odaklanan bir masa oyunu. Dünyanın en çok severek oynanan oyunu olarak kabul edilir. Milyonlarca insan yeri geldiğinde sadece eğlenmek, yeri geldiğinde ise ödül kazanmak için oynuyor.

Oyunda zekânızdan başka güvenebileceğiniz bir şeyin olmadığını söylemek yanlış sayılmaz. Satrancın şansla da ilgisi yok. Öyle ki çok şanslı bir insan da olsanız iyi bir oyuncunun karşısında eğer oyuncu oyunu oynayamayacak hâlde değilse oyunu kazanmanızın imkânsıza yakın olduğu söylenebilir.

Satranç Tarihi ve Hikayesi

Satranç, M.S. 6. yüzyılda Hindistan'da ortaya çıktı. Çaturanga adlı bir oyuna dayanıyor. Oyun, daha sonraki yıllarda Asya ve Avrupa'ya yayıldı. En nihayetinde ise satranç olarak bilinen bir oyuna dönüştü.

Çaturanga bildiğimiz satrançla aynı sayılırdı. İkisi arasında sadece kural bakımından küçük farklılıklar vardı. Oyunun ortaya çıkış hikâyesi ise şu şekilde:

Bundan seneler önce Hindistan'da mevcut oyunlardan sıkılmış ve farklı bir oyun arayışında olan bir kral varmış. Kral, yeni bir oyun bulması için krallığında yaşayan bir matematikçiyi görevlendirmiş. Bunun üzerine yoğunlaşan matematikçi, krala en sonunda Chaturanga adlı bir oyun sunmuş.

İki krallık arasında geçen oyun, 8 x 8'lik bir tahta üzerinde oynanıyordu. Küçük farklılıklar dışında şimdiki satrançtan hiçbir farkı yoktu. Örneğin piyon satrançtaki piyon gibi hareket ediyordu ama ilk hamlede iki kare ilerleyemiyordu. Fil ise iki kare çapraz oynuyordu. Bununla birlikte herhangi bir taşın üzerinden de atlayabiliyordu.

Satranç uzun bir süre boyunca yavaş ilerledi. 15. yüzyılın sonuna doğru satranç hakkında kitap basıldı. 18. yüzyılın ortalarına doğru gelindiğinde ise yeni fikirler ortaya çıkmaya başladı. Bu aşamadan itibaren satranç bir oyun olmanın ötesine geçmeye başladı.

Satranç Nasıl Oynanır?

• İlk olarak satranç tahtası kurulur.
• Piyonlar ikinci sıraya dizilir.
• Köşelere kaleler getirilir.
• Atlar kalelerin yanına yerleştirilir.
• Atların arasına filler konur.
• Koyu renkli şah açık renkli kareye, açık renkli şah koyu renkli kareye yerleştirir.
• Son kareye ise vezir yerleştirilir.

Satrancı oynamaya başlamak için önce tahtanın doğru bir şekilde kurulması gerekir. Bunun için her iki tarafın da sağ alt köşesindeki karenin beyaz ya da açık renkte olduğundan emin olunmalı. Aşağıdaki görselden doğru ve yanlış kullanımını inceleyebilirsiniz.

Satranç tahtasını kurdunuz. Sıra taşları dizmeye geldi. Satrancı satranç yapan kuralları olduğu için hangi taşı hangi kareye yerleştirmeniz gerektiğini de bilmeniz gerekiyor. İkinci sıraya piyonları dizmeyle başlıyoruz.

Piyonları sıraladıktan atları kalelerin arasına, atların arasına ise filleri getiriyoruz. Filleri getirdikten sonra taşlar eğer siyah ya da koyu renkli ise açık ya da beyaz renkli kareye yerleştiriyoruz.

Taşlar açık renkli ise taşları koyu renkli kareye getirerek önceki işlemin tam tersini yapıyoruz. Kısacası taşımız hangi renk ise zıt rengine yerleştiriyoruz. Taşların son hâlinin aşağıdaki gibi olması gerekiyor.

Satranç taşlarını dizme aşaması sona erdikten sonra kurallara bağlı kalarak oyunu oynamaya başlıyoruz.

Satranç Kuralları Neler?

• Piyon: İleriye doğru gider.
• At: L harfi şeklinde gider. Diğer taşların üzerinden atlayabilir.
• Fil: Sadece çapraz olarak ilerler.
• Kale: Yolu açık olduğu sürece istediği gibi ilerleyebilir.
• Vezir: İleriye, geriye, yana ya da çapraz olarak hareket eder.
• Şah: Aşağı, yukarı, sağa, sola ya da çapraz olarak gider.

Satrançta 6 çeşit taş var. Bunların her biri belirli kurallara uyularak hareket ettirilir. Dilerseniz her birini nasıl hareket ettirmeniz gerektiğini detaylı bir şekilde öğrenelim.

Satrançta Piyon Nasıl Gider?

Piyonlar ileriye doğru gider ama çaprazındaki karede duran rakip taşı da alt edebilir. İlk hamlede iki kare ilerleyebilirken diğer hamlelerde sadece bir kare gidebilir. Çapraz olarak gitmeleri ancak çapraz karede bir rakip taş varsa mümkün olur. Geriye doğru hareket edemez.

Satrançta At Nasıl Gider?

Atlar "L" harfi yönünde ilerler. Atlar diğer taşların üzerinden atlayarak da yoluna devam edebilir. Bu sadece atlara özgü bir yetenek. Diğer taşların bunu yapması mümkün değil.

Satrançta Fil Nasıl Gider?

Fil çapraz yönde istediği kadar gidebilir ancak fillerin yerleştirildiği karenin renginde kalması gerekiyor.

Satrançta Kale Nasıl Gider?

Kale ileriye, geriye, sağa ve sola istediği kadar ilerleyebilir. Savunma zinciri kırılmadığı sürece kalelerin çok büyük faydaları görülür.

Satrançta Vezir Nasıl Gider?

Vezir, ileri, geri yönde ilerleyebilir ve sağa ya da sola gidebilir. Oyunun en güçlü taşlarından biri olan vezir, kendi taşlarının üzerinden geçmeden istendiği kadar ilerleyebilir.

Satrançta Şah Nasıl Gider?

Şah, oyunun en önemli taşı ve bu da onu en zayıf taş yapıyor. Şah herhangi bir yönde ilerleyebilir ama bu sadece bir kare ile sınırlı tutulur. Şah asla ele geçirileceği bir kareye ilerleyemez. Şah çekmek de aslında şahın başka bir taş tarafından tehdit edilmesi durumunda kullanılır.

Satrancın Faydaları Neler?

• Beyni çalıştırır.
• Hafızayı güçlendirir.
• Yaratıcılığı arttırır.
• Daha iyi planlama yaptırır.
• Demans hastalığına karşı korur.
• Panik atağı önler.
• Problem çözme becerisi kazandırır.
• Odaklanmayı sağlar.
• Kazanmanın yanı sıra kaybetmeyi öğretir.
• Öz güveni arttırır.
• Eğlendirir.

Satranç oynamanın hem yetişkinler hem de çocuklar için birçok faydası var fakat satrancın şimdiye kadar görülmüş en önemli faydası, Demans hastalıklarını önlemesi ve diğer pek çok hastalık üzerinde etkili olması.

Dilerseniz yukarıda sıralanan satrancın faydalarını daha yakından inceleyelim.

1. Beyni Çalıştırır

Beyninizi kaslarınız gibi düşünebilirsiniz. Sınırı aşmak için ne kadar çok zorlarsanız o kadar güçlü hâle gelir. Daha önce yapılan bir araştırmaya göre satranç oynamak, beynin hem sol hem de sağ lobunun gelişimine katkı sağlıyor.

Bu, satranç oynamanın yalnızca matematik becerilerini geliştirmediğini aynı zamanda yaratıcılık ve hayal gücünü geliştirmenin de harika bir oyun olduğu anlamına geliyor.

2. Hafızayı Güçlendirir

Satrancın hafızayı güçlendirdiği bilinen bir gerçek. Oyuncular sadece oyundaki bir rakibin yaptığı her hareketi hatırlamakla kalmıyor aynı zamanda bu hamleleri kendi yararına nasıl kullanabileceğini düşünüyor. Özellikle okul çağındaki çocuklarda ezber becerilerini geliştirmek açısından onları satranç oynamaya teşvik etmek iyi bir fikir olabilir.

3. Yaratıcılığı Arttırır

Yaratıcılık, satranç oynanarak geliştirilir. Ne var ki pek çok insan bunun farkında değil. Daha önce yapılan bir araştırma, düzenli olarak satranç oynayanların oynamayanlara göre yaratıcılık temelli etkinliklerde daha başarılı olduğunu göstermişti. Düzenli olarak satranç oynarsanız bunun faydasını görmeniz kaçınılmaz.

4. Daha İyi Planlama Yaptırır

Bu oyunda başarılı olmak için bir strateji hazırlamak ve öngörülerde bulunmak gerekiyor. Yalnızca satrançta değil, gerçek hayatta da planlama ve öngörü oldukça önemli. Bu nedenle hayatın zorluklarına karşı daha iyi hazırlanabilmek için satranç oynanmalı.

5. Demans Hastalıklarına Karşı Korur

Kasların düzenli olarak çalışması gerekiyor. Beynin de kaslar gibi olduğunu düşünecek olursak sağlıklı kalmak için egzersizlere ihtiyacımız var. Beyni çalıştırmak için ağırlıklara başvuramıyoruz. Söz konusu beyin olduğunda satranç gibi oyunlara yönelmemiz gerekiyor.

Satranç, beyin fonksiyonlarını geliştiren oldukça stratejik bir oyun. Alzheimer gibi Demans türlerine yakalanma riskini azalttığı daha önce yapılan araştırmalarla kanıtlandı.

6. Panik Atağı Önler

Panik atak semptomlarını en az düzeyde hissetmek için telefonunuzda satranç oyunu bulundurmanın size büyük bir faydası dokunabilir. Bundan birkaç yıl önce yapılan bir çalışmada panik atak geçiren bir kişi, sakin kalabilmek ve panik atağın daha kötü bir duruma doğru seyretmesini engellemek için satranca başvurdu.

Oyuncunun sakinleşmesini sağlayan nokta ise kendisine uygun bir zorluk seviyesi belirlemesi oldu. Satranç rahatlatıcı olduğu kadar strese yol açabilen de bir oyun. Panik atak semptomlarını yaşamaya başladığınızda eğer sizi daha kötü bir durumun içine sürükleyecek bir zorluk seviyesinde oynarsanız semptomlar daha da ciddileşebilir. Bu nedenle oyunun kolay olduğundan emin olun.

7. Problem Çözme Becerisi Kazandırır

Her satranç oyununda üstesinden gelmeniz gereken zorluklarla karşı karşıya kalırsınız. Oyunu kazanmak için bunlara bir çözüm yolu bulmanız gerekir. Bu çözüm yolu da düşünmekten, planlama yapmaktan geçer. Bunun faydasını gerçek hayatta da görürsünüz.

8. Odaklanmayı Sağlar

Satranç oynarken oyuna konsantre olmanız gerekir. Onlarca hamle yapabilirsiniz ama son bir hamlede dikkatiniz dağılırsa işteo zaman basit bir gaf yapabilir ve rakibinizin oyunu kazanmasına neden olabilirsiniz.

Bu sebepten ötürü oyuna daha çok yoğunlaşacaksınız. Bu yoğunlaşma, gerçek hayatınıza da yansıyacak.

9. Kaybetmeyi Öğretir

Kazanmak varken kaybetmek kimsenin isteyeceği bir şey değil ama şu var ki her zaman ders veren taraf siz olmazsınız. Bazen elinize bir kalem alıp öğrenen tarafa geçmeli ve karşınızdaki kişinin size bir şeyler öğretmesini beklemelisiniz.

Tabii ki önemli olan bu derslerden yola çıkarak daha iyi bir dönüş yapmak. Satranç yoluyla bunu öğrendiğinizde gerçek hayatta başarısızlıkla karşılaştığınızda daha güçlü bir şekilde ayağa kalkmayı öğrenmiş olursunuz.

10. Öz Güveni Arttırır

Satrançta başarılı olabilmek için zaman ayırmak gerekir. Bu süre boyunca rakipleri analiz etmek, zayıf yönlerini bulmak, kendinizdeki eksiklikleri belirlemek için çalışma yapmalısınız. Bütün bu çalışmalar size en sonunda daha öz güvenli bir karakter olarak geri gelir.

11. Eğlendirir

Satranç nedir, nasıl oynanır gibi sorular sormaya başlayan birisi olarak şunu unutmamanız gerekiyor: Amacınız en iyisi olmak değil, en iyi düşünen olmalı. En iyisi olmaya çalışmak yerine iyi düşünmeyi seçerseniz satranç ile eğlenmenin yolunu da keşfetmiş olursunuz.