Bu yazıyı dürüstçe değerlendirmenizi diliyorum. Çünkü burada yazan her satır akademik araştırmalar ve ruh doktorlarının raporlarından değerlendirilmiş sebep ve sonuç ilişkilerinin bir özeti. Bu özet içerisinde kendimize bir yer buluyor olmak, asla dehşete düşülecek bir durum değil, aksine kendi ruh sağlığımız açısından önemli bir farkındalık arz ediyor.
Çevrimiçi hayat çeşitli bağımlılıkları, fobileri, davranış bozukluklarını da rutin yaşam çemberimize yerleştirmekte hiçbir çekince görmedi. Ancak biz bu sıkıntıları görmezden gelerek kendimize içinden çıkılması zor, farklı bir rutin daha yaratıp bunları bağrımıza bastık. Şimdi bu kaos içerisinde arada bir kendinizi yoklayabiliyorsanız eğer sosyal medya okyanusunda ne kadar yalnız olduğunuzun da farkında olmalısınız. Çünkü siz ve herkes bu denizlerde bir şeylerden korkarak ilerliyor.
Sosyal Medya Fobisi Nedir?
Sene başında psikoloji forumlarında dolaşırken, bir okuyucunun şöyle bir itirafıyla karşılaşmıştım; “Beğenme sayısının az olacağından ve eleştirilmekten korktuğum için, göz önünde olmayı kaldıramadığımdan dolayı bu sosyal medya bana zehir oldu.” Bu şikayet, özünde sosyal medya fobisinin ana sebeplerini kısaca açıklayan bir itiraf aslında. Bu yüzden değerlendirmekte fayda var.
Sosyal ve psikolojik hatta klinik örneklemelerde yapılan çalışmalar, dijital depresyonun sosyal fobiye sıklıkla eşlik ettiğine işaret ediyorlar. Sosyal depresyonların çevrimiçi yaşam tarzıyla bütünleşerek, depresyon ve fobi tabanlı sorunlar oluşturuyor olması artık 12- 15 yaş aralığında başlıyor. Tam da yukarıda alıntıladığımız örnekle gelişiyor. Bu fobiler kullanıcıları yalan söylemeye, yaşam tarzlarını olduklarından farklı göstermeye ve göreceli olarak siber zorbalık yapmaya kadar zorlayabiliyorlar.
Sosyal Medya Fobisi tanım olarak yeni bir korku çeşidiymiş gibi görünse de aslında gerçek hayatta yaşanması son derece mümkün olan, asosyal kişilik bozukluğunun dijital hale dönüşmesini de çağrıştırıyor. Sosyal medyada yaşanması mümkün beğenilmemek, trol tuzaklarına düşmek, kandırılmak, ifşa edilmek, özel bilgilerin açığa çıkması gibi birçok negatif durum, sosyal medya fobisini tetikliyor. Aslında bu fobinin oluşmasında en büyük etken yine kişinin kendisi oluyor. Çünkü sosyal medyanın albenisine kapılarak tüm özelini paylaşmaktan kaçınmıyor, sonunda bu bilgiler vasıtasıyla taciz edilince de sonucu bir travma olabiliyor. Bu durumun aynısı gerçek hayatta ötekileştirilmek olarak karşılık buluyor. Sanal ağlarda hemen yayılan bu durum, dijital dünyanıza sizi sıkıştırıyor ve yalnız kalmanıza yol açabiliyor. Aslında çevrim içi yaşanan bu sıkıntılar, gerçek hayattaki sosyal bağlarımızı da etkiliyor.
Netless Fobisi Nedir?
Teknolojinin yaygınlaşması, internet bağımlılığı gibi yeni bir sıkıntıyı da başımıza sardı. İnternetsiz kalma korkusu yeni alışkanlığımız çevrimiçi yaşamdan uzak kalma endişesi ya da fobisi olarak tanımlanabilir.
Araştırmalar internet bağımlılığının, alkol bağımlılığına oldukça benzediğini ifade ediyor. İnsanların kendilerini bir maddenin etkisine maruz bıraktıklarını ve bundan yoksun kalmalarının belli sinir yıpranmalarına, endişe (anksiyete) durumlarına ve fobilere yol açtığının da altını çiziyor. Bu bağımlılığı yaşayan kullanıcılar tıpkı alkol bağımlılarının alkole hissetleri ihtiyaç gibi, günün erken saatlerinden başlayarak gece geç saatlere kadar anlamsızca çevrimiçi kalabiliyorlar.
İnternet olmazsa neler kaybedeceğiz korkusu!
Netless fobi yani aniden bağlatışız kalma korkusu bu tip kullanıcıların tüm yaşantısının bir anda alt üst olmasına sebep oluyor. İnternet bağımlısı kullanıcılar bağlantıdan yoksun kalınca bakın neler kaçırdıklarını düşünerek bunalıma giriyorlar:
-Şehir hayatında kolay kolay kurulamayan sosyal bağlantıları internet üzerinden kurabilme avantajları,
-Yabancılarla kolaylıkla ve risksiz olarak ilişkiye geçebilme,
- Kendilerini dizginlemeden, özgürce düşüncelerini, duygularını ifade edebilme fırsatı,
- İnternet üzerindeki paylaşılanları kendi güvenli ortamlarında ses çıkarmadan dinlemek ve izleyebilme olanağı,
-Pornografi bağımlılığı,
-Bilgisayar başında, kendi evrenlerinde daha mutlu olma alışkanlığı;
Tüm bunlar internet bağımlılarının avantaj olarak değerlendirdikleri ve yoksun kaldıklarında bunalıma girdikleri durumlar olarak değerlendirilebilir.
Nomofobi Nedir?
"No Mobile Phone" İngilizce kalıbının kısaltılmışı olan Nomofobi, cep telefonundan uzak kalma korkusuna verilen isim. 10 yıl kadar önce her hangi bir literatürde yer almayan Nomofobi, son 3 senedir artık bir teşhisin adı oldu. Telefondan uzak kalma, telefonun kapanacak olabilme ihtimali, telefonu sık sık çağrı ve uyarı gelmeden kontrole etme, bataryasını sürekli şarj etme veya biteceğinden endişe duyma gibi davranış bozukluğu belirtileri gösterenler Nomofobik olarak tanımlanıyorlar.
Yapılan araştırmalar Nomofobik kullanıcıların;
- Yanlarında iletiimden kopmamak için yedek ikinci bir telefon taşıdığını (kadınlarda bu daha fazla kullanılan bir yöntem)
- 18-24 yaş arası kullanıcıların cep telefonsuz kalmayı “Tam bir trajedi” olarak değerlendirdikleri,
- Obsesif biçimde cep telefonunun veya mobil cihazının yanında olup olmadığını kontrol ettikleri,
- Cep telefonları güvenli bir yerde olsa bile onu kaybetme endişesini hep yaşadıkları gözlemlenmiş.
Sonuç ve teşhis
Ancak yukarıda saydığımız tün teknolojik rahatsızlarda kullanıcıların bir kabahati olmadığını da söylemek gerekiyor. Neden derseniz; tüm sosyal ağlar, elektronik alışveriş olanakları, e-devlet, e-bankacılık gibi hayatımıza katılan yeni ve bağlayıcı teknolojiler kullanıcıları bir şekilde mobil dünyaya bağımlı kılabiliyor. Bazen sosyalleşme ve devamlı iletişimde kalma arzusu, bazen tam tersi olarak reel hayattan uzaklaşmak; kişiliğini, fiziğini saklayacağı anonim bir ortam olarak internete sığınma isteği insanları internetsiz olamamaya itiyor.
Yapılan araştırmalar aşağıdaki gibi bir sürecin yukarıda anlatılan sonuçları doğuracağını net bir şekilde ifade ediyorlar.
Peki, siz bu tanımları bünyeniz de barındırıyor musunuz kendinizi yoklayın test edin!
Ergenlik ve Sosyal Medya Kullanımıyla İlgili Dikkat Çekici Detaylar
Ülkemizde de Akıllı Telefon ve İnternet Bağımlılığı Alarm Veriyor
YORUMLAR