Kontrast Nedir? Ne İşe Yarar? Nerelerde Kullanılır?

Kontrastın tanımı görece yeni yapılmış olsa da aslında ‘kontrast’ çok uzun zamandır hayatımızda yer alıyor. Çok eski fotoğraflardan yeni ve modern oyunlara kadar birçok alanda karşımıza çıkan kontrastın ne olduğuna gelin yakından bakalım. Peki, kontrast nedir? Kontrast ne işe yarar ve nerelerde kullanılır?

Kontrast Nedir?

Kontrast, ekran üzerinde yer alan renklerin birbirlerine olan zıtlıklarını belirleyebilmek amacıyla geliştirilen bir ayar parametresidir.

Dilimize Fransızca kökenli bir kelime olan kontrast, bir nesneyi ayırt edilebilir kılan parlaklık veya renk farkıdır. Gerçek dünyanın görsel algısında, kontrast, nesnenin ve aynı görüş alanındaki diğer nesnelerin renk ve parlaklığındaki fark tarafından belirlenir. Kontrast Renkler, tamamlayıcı renk olarak da tanımlanırlar. Bir ana rengin kontrastı mutlaka ara renktir.

Kontrast ayarlamaları genellikle CTR, ve LCD, monitörler üzerinde yada dijital, görseller üzerinde yapılır. Daha düşük kontrastta renkler birbirine daha yakın olur, bu durum renklerin daha yumuşak durmasına yardımcı olur. Tam tersine kontrastın arttırılması halinde renkler arasındaki zıtlık ortanı artar ki, bu ekrandaki çizgilerin daha belirgin hale gelmesine neden olur.

Kontrast ayarlamaları tamamen kişisel zevkle alakalıdır. Örneğin; bir monitör, üzerinde yüksek kontrast, size daha iyi performans veriyor gibi görünürken diğerinde daha düşük kontrast daha iyi olabilir. Yada bir fotoğrafta agresiflik yoğun değilse, o fotoğrafta düşük kontrast daha güzel bir görüntünün öne çıkmasına neden olabilir.

Kontrast Renkler Neler?

Kontrast renkler (zıt renkler) bir rengin karşıt rengi ve esas iki rengin karışımıyla elde edilen 1. Derecedeki yardımcı renklerdir. Kontrast renkler tasarımcılar ve özellikle modaya uygun giyinmek isteyen kadın/erkek herkes için önemli bir ölçüttür. 

Zira bir rengin kontrastı yani zıttı kendisiyle uyum içerisindedir. En basitinden siyah ve beyaz birbirine karşıt renkler olmasına karşın ikisinin bir arada kullanımı halinde gerçekten başarılı tasarımlar ortaya çıkabilmektedir. Diğer en çok bilinen ve kullanılan zıt renklerse; kırmızı ve yeşil, mavi ve turuncu, sarı ve mor renkleridir.

Ana Renkler

Kırmızı, mavi ve sarıdır. Ana renkler başka tonlarla karıştırılarak elde edilmezdir. Diğer her renk bu renklerden türemiştir.

İkincil Renkler

İkinci renkler ise ana renklerin karışması ile oluşur. kırmızı + sarı = turuncu, kırmızı + mavi = mor ve mavi + sarı = yeşildir.

Üçüncül Renkler

Üçüncül olarak adlandırılan renkler ise birincil ve ikincil renklerin birleşimidir. Bu renkleri karıştırarak pek çok farklı renk gölgesi elde edilebilir. Ana ve ara yani ikinci renkler haricinde ortaya çıkan renklere üçüncül renkler denebilir.

Nötr Renkler

Nötr renkler zaten kendi kendini açıklar niteliktedir. Oldukça sade ve asil bir görünüme sahip olan nötr renkler siyah, gri, beyazlar, kirli beyazlar, boz kahverengi olarak kategorize edilir.

Kontrast Ne İşe Yarar?

Bir fotoğraf çekiyorsunuz ve karşınızda altı tane nesne var. Doğal ışıklandırmaya sahip bir ortamdaysanız her nesnenin parlaklığı farklı olacaktır. Bu noktada dikkat edilmesi gereken hangisinin öne çıkacağıdır. Düşük kontrast tüm nesneleri bir bütün halinde sunarken yüksek kontrast tüm o nesneleri birbirinden apayarı birer öğe olarak sunabilir.

Kontrast kullanımında önemli olan, o görsel ile ne anlatılmak istendiğidir. Hatta bu nedenle kontrast üzerine yapılmış felsefe ve sanat tartışmaları vardır. Çünkü belki binlerce kelime yazarak anlatabileceğiniz bir şeyi tek bir görselle ifade etmek isterken elinizdeki en önemli silahlar renkler ve ışıklardır. Doğru kontrastla oluşturulmuş bir görsel, on ciltlik bir kitaptan daha etkileyici olabilir.

Kontrast Nerelerde Kullanılır?

Görsel olan her şeyin içinde kontrast ile karşılaşmak mümkün. Ancak el ile yaratılan eserlerde, yağlı boya tablolarda, kara kalem çalışmalarda, illüstrasyonlarda, dijital sanat eserlerinde ve diğer görsellerde ışık ve renk düzeyi sanatçı tarafından ayarlandığı için kişinin sadece kontrast nedir bilmesi ve buna uygun anlatılar yaratması yeterlidir.

Kontrast teriminin fotoğrafçılıkla bu kadar iç içe kullanılmasının nedeni ise fotoğrafçının hayalindeki görseli yaratmak yerine yakalamaya çalışmasıdır. Doğru ayarlanmamış bir makine ya da doğru zaman yakalanmamış bir ışık tüm fotoğrafın kontrast değerini mahvedebilir ve ortada basit bir görselden başka hiçbir şey kalmayabilir.

Bu noktada Photoshop ve benzeri görsel düzenleme programları öne çıkıyor. Çünkü doğru kontrast değerine sahip olmasa bile bir fotoğrafı bu tür programlar üzerinden düzenlemek ve hatta yeniden yaratmak mümkün. Yani bu programlar sayesinde fotoğrafçı aynı zamanda bir ressam olarak da görev yapabiliyor.

Kontrast Türleri Neler?

• Kontrast renk uyumu 
• Işık ve karanlık kontrastı 
• Soğuk ve sıcak kontrast 
• Kontrast tamamlayıcı renkler 
• Eşzamanlı kontrast 
• Kontrast renk doygunluğu 
• Kontrast renk dağılımı

Kontrast Renk Uyumu

Renk tonlarının arasındaki farklar kullanılarak oluşturulan bir kontrast, görselin anlatısını destekleyen önemli bir unsurdur. Kullanılan renkler arasındaki ton farkı arttıkça, kontrast değeri de artar. Kırmızı ve turuncu düşük kontrast, kırmızı ve yeşil yüksek kontrast olarak değerlendirilir.

Işık ve Karanlık Kontrast

Işık ve karanlık ile ayarlanan bir kontrastta düşük renk tonları, bol bol gölge, parlak ışık alanları olacak ve bu sayede görsel, güçlü bir kontrasta sahip olacaktır. Bu türe göre düşük kontrast, bir görseli tam bir bütün olarak görmemizi ve yalnızca ufak ve dikkat çekici nesnelere odaklanmamızı sağlar.

Soğuk ve Sıcak Kontrast

Artık akıllı telefon efektleri ile bile düzenleyebileceğimiz soğuk ve sıcak renkler üzerinden düzenlenen kontrast değeri de görsel için bir o kadar önemlidir. Kırmızı en sıcak, mavi en soğuk renktir. Bu iki uç nokta arasında nasıl bir düzenleme yaparsanız yapın, görsel anlatı gücü değişecek ve ortaya çoğu zaman gün batımlarında karşılaştığımız türden bir manzara çıkacaktır.

Kontrast Tamamlayıcı Renkler

Itten’in tamamlayıcı renk teorisi biraz sıradışı. Ana renklerin birleşimi ile oluşturulan ara renklerin içinde bulunmayan bir ana renk, ona göre tamamlayıcı renktir. Örneğin; mavi ve sarının birleşimi ile oluşan yeşil rengin tamamlayıcısı kırmızıdır. Çünkü yeşilin içinde asla kırmızı bulunmaz. Bu tür örnekler çoğaltılabilir.

Eşzamanlı Kontrast

Eşzamanlı kontrast, yıllardır internet dünyasında gördüğümüz göz yanıltma görsellerini anlatır. Örneğin; gri bir arka plan üzerine sarı nesneler yerleştirmek, arka planı mor renkte algılamamızı sağlar. Bu teori, insan zihnine göz oyunları yapmayı işaret ettiği için kontrast ile bilim arasında bir bağlantı olduğunu söylemek mümkün.

Kontrast Renk Doygunluğu

Doygunluk oranı aynı zamanda kalite olarak da adlandırılır. Bir görselin doygunluğunu düzenlemek için renk skalasındaki güçlü ve öne çıkan renkler kullanılır. Bu doygunluk düzeyinin ışıkla da desteklenmesi sonucu ortaya çıkan kontrast değeri, bir görselin tam anlamıyla ne kadar kaliteli olduğunu gösterecektir.

Kontrast Renk Dağılımı

Işık ve rengin nasıl kullanıldığı kadar hangi miktarda kullanıldığı da büyük önem taşımaktadır. Yıldızsız bir gecede gördüğünüz parlak dolunayı düşünün. Tüm o karanlığın içinde yüksek bir parlaklıkla ışıldayan ay, tüm o görsele yeni bir boyut kazandıracaktır. Doğal olarak elde etmesi zor ama yakalandığı zaman kaçırılmaması gereken bir görüntüdür.

Görsellerin anlatı gücünü besleyen kontrast nedir, türleri nelerdir, ne işe yarar gibi soruları yanıtladık ve konu hakkında bilmeniz gereken detayları anlattık. Burada anlattıklarımız yalnızca bilgilendirme amaçlıdır. Sonuç olarak bir sanatçı neyi aktarmak istiyorsa kurallarını da ona göre kendi belirleyebilir.