Kapitalizm Nedir? Kapitalist Ne Demek?

Kapitalizm nedir, bugünün dünyasında en çok merak edilen soruların başında geliyor. Özel kuruluşların üretim araçlarına sahip olduğu bir ekonomik sistemi ifade eden kapitalizm hakkında ağırlıklı olarak olumsuz görüşler ileri sürülür.

Peki, kapitalizmin hiç mi iyi bir tarafı yok? Bu ekonomik sisteme daha yakından baktığımız zaman kapitalizm ile ilgili çoğu düşüncenizin değişeceğinden emin olabilirsiniz. Tabii, bunun için öncelikle kapitalizmin ortaya çıkışından bu yana gelişimini incelememiz gerekiyor. Hazırsanız başlayalım.

Kapitalizm Nedir?

Kapitalizm, üretim araçlarının özel kuruluşlara bağlı olduğu ve bunların kâr amaçlı kullanıldığı bir ekonomik sistemdir. Bu ekonomik sistemin geçerli olduğu ülkelerde özel kuruluşlar ya da mülkiyet sahibi kişilerin geliri, mülkiyetine dayanır. Bu, onlara aynı zamanda kâr oranını maksimum seviyeye çıkarma fırsatı verir.

Bir ülkede tam anlamıyla kapitalizmin var olabilmesi için serbest piyasa ekonomisi bir zorunluluktur. Ürün ve hizmetler, arz ve talep kanunlarına göre sunulur. Talep yasasına göre bir ürün için talep ne kadar artarsa fiyat da o kadar artar. Rakipler, daha çok kâr elde edebileceğini anladığında ise daha çok üretmeye başlar.

Üretim biçimi olarak kapitalizmin benimsendiği ülkelerde mülkiyet sahipleri, en çok kârı elde etmek için birbirleri ile rekabet hâlindedir. Maliyetleri olabildiğince düşük tutarken ürünlerini ise mümkün olabildiğince en yüksek fiyata satmaya çalışırlar.

Rakiplerin birbirleri ile olan rekabeti, fiyatların makul seviyede kalmasına ve üretimin de canlı kalmasına katkı sağlar.

İşçilerin yasalarla yeterince iyi bir şekilde desteklenmediği ülkelerde kapitalizmin uygulanması tabiri caizse bir felakettir. Kötü çalışma koşulları yüzünden insanlar hem hak ettiği değeri göremez hem de zaman ilerledikçe sağlık sorunları yaşar.

Bu açıdan kapitalist ekonomik sistem sadece gelir dağılımının iyi olduğu gelişmiş ülkelerde sorunsuz bir şekilde çalışan bir sistemdir. Bu düzene dışarıdan herhangi bir müdahalenin yapılması aksaklıklara yol açar.

Kapitalizm Nasıl Ortaya Çıktı?

Kapitalizm, tam anlamıyla 17. yüzyılın sonlarına doğru ortaya çıktı. Sanayi Devrimi sırasında yaygınlaşmaya başladı.  Kökeni Avrupa'daki feodalizme kadar uzanıyor. 12. yüzyıla kadar Avrupa nüfusunun sadece çok küçük bir kısmı kentleşmişti. Nitelikli işçiler şehirde yaşıyordu. Emeğinin karşılığının çok küçük bir kısmını toprak sahiplerinden alıyordu.

Feodalizm altında toplum farklı sınıflara ayrıldı. Bir tarafta toprak sahiplerinden oluşan soylular, bir tarafta ise emeğinden başka bir şeyi olmayan işçiler vardı. İşçiler toprak sahiplerinin emri altında çalışıyordu.

Sanayileşme ile ticarette bir devrim yaşandı. İnsanlar emeği karşılığında geçimini sürdürebilecek kadar kazandığı feodal düzenle bağlarını koparıp fabrikalarda çalışarak daha fazla para kazanmak üzere göç etmeye başladı.

Sistem, mülkiyet sahiplerine zenginlik ve saygınlık sağlarken emeğinden başka elinde hiçbir şey olmayan proleter sınıf ise sömürülmeye başlandı.

Kapitalizm söz konusu olduğunda Adam Smith'ten mutlaka bahsetmek gerekiyor. Adam Smith, modern kapitalizmin babası olarak kabul edilir. Smith, 1776 tarihli Ulusların Zenginliği adlı kitabında iş bölümü, sermaye ve emek gibi kavramlara değinir.

Smith'e göre iş bölümü oldukça büyük önem taşır. Örneğin bir telefon kılıfı üretilecek ise bir kişi bütün bir gününü buna ayırarak sınırlı sayıda kılıf üretebilirken birden fazla kişi bir gününü buna ayırdığında elde edilecek ürün sayısı da kişi sayısına bağlı olarak artıyor.

İş bölümü ile zamandan tasarruf edilirken arzın da artması sağlanıyor. Bu düşünceye göre bir iş için ne kadar iyi bir şekilde görev dağılımı yapılabilirse üretim süreci de bir o kadar verimli geçecektir.

Smith, sermayeyi ise mülkiyet sahibi için çalışan kişinin harcadığı emeğin en verimli şekilde kullanılmasını sağladığını belirtiyor. Ona göre sermayede ne kadar küçülme olursa üretimde de o kadar azalma olur.

Smith'in değindiği bir diğer kavram olan emek, bir ülkenin ne kadar zengin olduğunu belirleyen unsurdur. Tabii ki önemli olan emek verilmesi değil, verilen emeğe değer verilmesidir.

Kapitalist Ne Demek?

Kapitalist, kapitalizm sistemini benimsemiş ülkelere verilen isimdir. Bununla birlikte özel mülkiyet sahipleri de kapitalist olarak adlandırılabilir. Bir ülkede eğer Smith'in değindiği özel mülkiyet, emek, sermaye, görünmez el gibi kavramlar geçerli ise o ülkenin kapitalist bir ülke olması muhtemeldir.

Yaşam

Açlık Sınırı ve Yoksulluk Sınırı Nedir? Türkiye'de Ne Kadar?

Türkiye’de açlık ve yoksulluk sınırı ne kadar sorusunun yanıtını merak edenler için rehber hazırladık. Ayrıca bu kavramların nasıl hesaplandığını da açıkladık.

Tabii, her ülke tamamen kapitalist değildir. Örneğin Amerika Birleşik Devletleri'nin hem kapitalizmin hem de sosyalizmin karıştırıldığı karma ekonomisi vardır.

Amerika Birleşik Devletleri'nde üretim araçları özel mülkiyettedir ve kâr amacı ile işletilir. Bu açıdan bakıldığında kapitalist bir ülke olduğu söylenebilir. Öte yandan vergiler, ekonomik düzenlemeler ve desteklemeler ile sosyalizm kapsamına da girer.

Eğitim, yollar, sağlık hizmetleri noktasında hükûmet kısmen de olsa kontrol sahibidir. Bazı şirketleri de destekler. Rusya da tıpkı Amerika Birleşik Devletleri gibi karma ekonomiye sahiptir. Öte yandan birçok kişinin gözünde Rusya devlet kapitalisti bir ekonomiye sahiptir. Devlet, Rusya ekonomisinin yarısından fazlası üzerinde kontrol sahibidir. Ayrıca milyonlarca işçiyi istihdam ediyor.

Kapitalizmin İyi Yönleri Neler?

• Rekabette eşitlik sağlar.
• Rekabet sayesinde fiyatlar daha uygun hâle gelir.
• Bir ürünün alternatiflerini bulmak daha kolaydır.
• Yenilikçiliğe teşvik eder.

Kapitalizmin Olumsuz Yönleri Neler?

• Fırsat eşitliği yoktur.
• İşçiler olumsuz çalışma koşulları ile karşı karşıya kalabilir.
• İklim değişikliği gibi konuların daha az önemsenmesine neden olabilir.

Sizin kapitalizm ile ilgili düşünceleriniz neler? Kapitalizm nedir sorusunun cevabını artık bildiğinize göre bu konu ile ilgili görüşlerinizi aşağıda yer alan yorumlar kısmından bizimle paylaşabilirsiniz. Kapitalizmin bugünkü noktaya gelene kadar çok büyük değişimler uğramasına neden olan Silikon Vadisi şirketleri hakkındaki yazımıza da göz atabilirsiniz.