Geçmişten bugüne binlerce yalan haber hayatımıza girip çıktı kimileri ara ara kendini hatırlatmakta kimileri ise çoktan unutulmuş durumda. Yalan haberler birçok yerde baş göstermektedir. En çok baş gösterdiği yer ise sosyal medyadır. İnternetin hayatımıza girdikten kısa bir süre sonra sosyal medyalar da hayatımıza girmiş ve bunun peşinde yalan haberleri de beraberinde getirmişti. Yalan haberler, uydurma haber veya asparagas olarakta geçmektedir.
Kısaca, bir olayın çarpıtılarak anlatılması veya hiç yaşanmamış bir olayın gerçekleşmiş gibi anlatılmasına söylenebilinir. Bu haberlerin birçoğu çarpıtma amaçlı yapılsa da kimileri de ironi için yapılmaktadır. Ancak ironi için yapılan haberler insanlar tarafından gerçekmiş gibi kabul görebilmektedir. Bu olay insan psikolojisi ile alakalı bir durumdur. Çarpıtılmış veya ironi olan haberlere inanma olasılığımız yüksek olabilir.
İnsanlar genellikle yaşanmış bir olayı çarpıtılarak anlatılmasını daha çekici bulmaktadır. Bu durum yalan haberlerin daha fazla türemesine yol açmaktadır. Yalan haberlere birçok inanan kişi dahi olsa bu durumun yalan olduğunu çözebilen birçok insan vardır. Üstelik bunu çözmek çok zor bir işlem gerektirmez. Peki bir haberin yalan haber olduğu nasıl anlaşılır?
Yalan Haber Tespit Etme Yöntemleri
- Tersine görsel arama yapmak
- Haberi internet üzerinde farklı sitelerde aramak
- Haberin kaynağına gitmek
- Haberin tarihini araştırmak
Tersine Görsel Arama Yapmak
İnternet üzerinde gördüğünüz her haberin gerçek olmadığını biliriz. Ancak bazı haberlerin gerçek olup olmadıklarını anlamaya biliriz. Burada devreye görsel arama giriyor.
Örneğin: Çok zengin bir kişinin her gün hayvanları beslediği ve tüm servetini hayvanları korumak için bağışladığı hakkında bir görsel veya video görebilirsiniz. Burada haberin doğruluğunu teyit etmek için fotoğraf veya video içinden bir ekran görüntüsü almak ve Google Görseller ya da Yandex Görseller’de tersine arama yapmak. Burada karşınıza aslında haberde kullanılan görselin yabancı bir reklam kampanyasında kullanılan sıradan bir aktör olduğunu gösterebillir.
Haberi İnternet Üzerinde Farklı Sitelerde Aramak
Sosyal medya üzerinde veya herhangi bir haber sitesinde gördüğünüz bir haberin doğruluğunu tespit etmek için farklı web sitelerini kullanabilirsiniz.
Örneğin: Japonya’da 80 metre büyüklüğünde bir tsunami oldu. Adlı bir haber gördünüz, bu haberi İngilizce aratarak yabancı haber sitelerinde bulabilir ve aslında haberin bir film çekiminden olduğunu görebilirsiniz.
Haberin Kaynağına Gitmek
Sosyal medya veya internet üzerinde gördüğünüz bir haberin kaynağına gitmek, o haberi teyit etmenin en iyi yollarından biridir. Bu sayede haberin gerçekten olup olmadığı öğrenebilirsiniz.
Örneğin: İnternet üzerinde Amerikan başkanı istifa ettiğini açıkladı. Adlı bir haber gördünüz. Bu haberi doğrulamanın en kolay yolu Amerikan başkanının resmi hesaplarına gitmek veya resmi web siteleri ziyaret etmek olacaktır.
Haberin Tarihini Araştırmak
Birçok haber eski dahi olsa yeni bir habermiş gibi insanlara sunulur. Bu haberleri farklı platformlarda inceleyerek eski mi yeni mi olduğu teyit edilebilir.
Örneğin: Kuzey Kore savaşa hazırlanıyor. Adlı bir haberin daha önce yüzlerce paylaşıldığını ve aslında tatbikat yaptığı defalarca yayımlanmıştır. Haber ilgi çekmek için yeniymiş gibi bir imaj verilmektedir.
Yalan haberleri teyit etmek için bu adımların hepsini bir arada kullanmak çok doğru sonuçlar verebilmektedir. Tabi ki birçok adım daha bulunmaktadır. Örneği konum bularak haberin nerede gerçekleştiğini tespit etme. Eğer konum bulmanın nasıl yapılacağını merak ediyorsanız. Yapay zeka ile görsellerin konumunu bulan web sitesi adlı yazımıza göz atabilirsiniz.
Bu içeriğimizde yalan haberler nasıl tespit edilir? Öğrenmiş olduk. Sizler yalan haberleri teyit ediyor musunuz veya tespit ederken hangi araçları kullanıyorsunuz, sizin en çok duyduğunuz yalan haber hangisi? Aşağıda bulunan yorumlar kısmında görüşlerinizi bizler ile paylaşmayı unutmayın.
YORUMLAR