İki kıta sahanlığı birbirine sürtündükten sonra zıt yönlerde hareket etmeye başlar. Bunun sonucunda meydana gelen yapılar; fay ya da kırık olarak isimlendirilir. Kırıkların uzunluklarına göre tabaka kısımları iki ayrı blok olarak yer değiştirir.
Yer kabuğunun meydana geldiği levhaların hareketleri sonucu sıkışma ve gerilmeler yaşanır. Bu sıkışma ve gerilmeler, enerji birikimine sebep olur. Enerjiler zaman içinde ortaya çıkarak hareketlenir. Hareketli kısımlar, fay olarak adlandırılır. Fayın yer aldığı alanlarsa fay hatlarıdır.
Fay Hattı Neden Hareket Eder?
Levhaların birbirleriyle sürtündüğü sırada faylar büyük kütleler arasında kalır. Büyük kütlelerin arasında kalan fayların zayıf noktaları zorlanmaya başlar. Zorlanmanın sonucunda gerilme enerjisi birikir. Hem zorlanma hem de sürtünmenin etkisiyle kısa zamanda çok şiddetli hareket ve kırılmalar meydana gelir. Böylelikle fay hatları hareketlenmiş olur.
Fay hatlarının sürtünmesi ve zorlanmasıyla kısa süre içerisinde çok şiddetli hareketlenme ve kırılmaları ortaya çıkarır. Meydana gelen ilk harekete deprem denir. Şiddetli sarsıntı sonucunda alandaki yer kabuğunun diğer kısımları da kırılarak artçı depremlere yol açar.
Fay Hattı Türleri Nelerdir?
- Ters Atılımlı Fay
- Doğrultu Atılımlı Fay
- Verev (Oblik) Atılımlı Fay
- Normal Atılımlı Fay
1. Ters Atılımlı Fay
Düşey atılımlı fay türleridir. Fay düzlemi boyunca eğim yönünden ters yöne doğru hareket eder. Bloklar birbirlerine yaklaşır vaziyettedir.
2. Doğrultu Atılımlı Fay
Yeryüzünde 90 dereceye yakın şekilde dik olarak doğrultu atılımlı faylar konumlanır. Yer içerisine hafif şekilde eğimlenir. Sadece yatay atımın meydana getirdiği yanal atılımlı faylar diye bilinmektedir. Doğrultu atılımlı faylar; atılımları kapsamında sol veya sağ yönlüdür.
3. Verev (Oblik) Atılımlı Faylar
Fay düzleminde meydana gelen hareketin yatay ve düşey yönde olduğu faylara verev (oblik) atılımlı faylar denir.
4. Normal Atılımlı Fay
Normal atılımlı faylarda fay düzlemlerinin bir kısmında blok yükselir. Diğer kısmındaysa fay düşüp alandan uzaklaşır. Normal atılımlı faylarda hareketler göreceli gelişmeye başlar. Diğer ifadeyle blok yükselirken diğer taraf durur. Aynı zamanda bir taraf yerindeyken diğer tarafta düşmeye başlar.
Sıkça Sorulan Sorular
Fay hattı ile ilgili en çok merak edilen konuları şöyle sıralayabiliriz:
1. Kaç Çeşit Fay Hattı Vardır?
Fay hattı, 4 çeşitten oluşuyor. Bunlar; ters atılımlı fay, doğrultu atılımlı fay, velev (oblik) atılımlı faylar ve normal atılımlı faylardır.
2. Dünyanın En Büyük Fay Hattı Nereden Geçiyor?
Dünyanın en büyük fay hattı; San Andreas Fay Hattı, Kaliforniya boyunca 1.200 kilometreye uzanan kıta dönüşüm fayı olarak bilinir. Kuzey Amerika levhası ve Pasifik levhası arasında tektonik sınırı oluşturmaktadır. Sağ yanal atılımlı fay olarak biliniyor.
3. Fay Hattı Neye Sebep Olur?
Yer kabuğunu meydana getiren levhaların hareketleri sonucunda sıkışma ve gerilmeler oluşuyor. Yer kabuğundaki bazı yerlerde yüzyıllarca enerji birikir. Bu enerjiler zaman içinde ortaya çıkar. Yer kabuğu üzerindeki hareketli kısımlar fay hattı şeklinde ifade edilebilir.
Yazımızda fay hattıyla ilgili sizlere detaylı bir rehber hazırladık. Dilerseniz MTA Diri Fay Hattı Sorgulama Nasıl Yapılır? yazımızı da okuyabilirsiniz.
YORUMLAR