Epifiz Bezi Nedir, Ne İşe Yarar?

Epifiz bezi nedir, ne işe yarar sorularını soran çoğu kişi, epifiz bezi nerede sorusunun yanıtını da merak ediyor. Bu yazıda bir zamanlar üçüncü göz olarak adlandırılan epifiz bezine dair merak edilen soruları yanıtlayacağız. Hazırladığımız yazıya göz atabilir ve epifiz hakkında bilgi sahibi olabilirsiniz.

Diğer adı pineal bez olan epifiz bezi, çok sayıda kişi tarafından en çok merak edilen konuların başında geliyor. İnsan vücudunda fizyolojik ve biyolojik açıdan oldukça büyük bir öneme sahip olan pineal bez, bu zamana kadar birçok mitoloji ve spekülasyona konu oldu.

Fransız filozof Rene Descartes, ruhun epifiz bezinde yer aldığını düşünüyordu. Peki,yüz yıllardır çoğu kişi tarafından en fazla merak edilen konular arasında yer alan pineal bezi nedir, ne işe yarar?

Epifiz Bezi Nedir?

Endokrin sisteminin bir parçası olan epifiz bezi, melatonin isimli bir hormon üretir. Birkaç bezden oluşan endokrin sistemi, hormonları oluşturan ve salgılayan bir ağdır. Endokrin sisteminde epifiz bezi dahil olmak üzere tiroid, adrenal bezler ve Hipotalamus dahil olmak üzere çeşitli bezler yer alır.

Epifiz bezi tarafından üretilen melotin, insan vücudunun farklı bölgelerindeki sirkadiyen ritimlerini senkronize etmeye yardımcı olduğu düşünülüyor. Sirkadiyen ritimler, 24 saatlik bir döngüyü takip eden fiziksel, zihinsel ve davranışsal değişikliklerdir. Bu doğal süreçler öncelikle ışığa ve karanlığa karşı tepki verir.

Epifiz beziniz karanlık ortamda en yüksek melatonin seviyelerine ulaşırken ışığa maruz kaldığınızda melatonin üretimini azaltır. Başka bir deyişle, gün içerisinde düşük melatonin seviyelerine sahip olurken karanlığın hâkim olduğu gece vakti en yüksek melatonin seviyelerine sahipsiniz.

Işık, epifiz bezi tarafından üretilen melatonin hormonunu nasıl etkiler? Bu soruyu yanıtlayabilmek için ışığın genel olarak vücudun sirkadiyen ritimlerini nasıl etkilediğini anlamak son derece önemlidir.

Latincede "yaklaşık bir gün" anlamına gelen "sirkadiyen" kelimesi, ışık ve karanlığın zamanlaması ile bağlantılı fizyolojik süreci ifade eder. Sirkadiyen muhtemelen hormonların salınımına, metabolizmayı optimize etmek için enerji kullanımına ve vücudun birbirine bağlı sistemlerinin koordinasyonuna kadar uzanır.

Gözün retinasından geçen ışık, özünde ışığa duyarlı retina ganglion hücreleri (ipRGC) isimli spesifik reseptörleri aktif hâle getirir. Bu hücreler melanopsin adlı fotopigmentine sahiptir. Alınan sinyal, gözlerden epifiz bezine iletilir.

Epifiz bezi, gözler tarafından algılanan ışık miktarına bağlı olarak melatonin üretimini düzenleyebilir. Bu, epifiz bezinin ışık algısına tepki verme yeteneğinden dolayı vücudun "üçüncü gözü" olarak isimlendirilmesine yol açmıştır.

Epifiz Bezi Nerede?

Yetişkinlerde yaklaşık olarak 5 mm ila 9 mm uzunluğunda ve 0,1 gram ağırlığında olan epifiz bezi, beynin iki lobunun ortasında konumlanır. Genellikle ergenlik döneminde daha büyük bir yapıya sahip olan bez, bir çam kozalağını andırır. Pineal bez olarak da bilinen epifiz bezi ismini Latincede pinea anlamına gelen çam kozalağından alır.

Epifiz Bezi Ne İşe Yarar?

Epifiz bezi, melatonin hormonunun salgılanmasına ve düzenlenmesine yardım eder. Söz konusu bez vücudun sirkadiyen ritimlerini düzenler. Sirkadiyen ritimler, kişinin her gün aynı saatte yorgun hissetmesini, uyumasını, uyanmasını sağlayan sinyaller de dahil olmak üzere vücudun günlük ritimleridir.

Epifiz bezi, çok sayıda insan tarafından hafife alınan bir süreç için adeta vazgeçilmezdir. Bu süreç günlük düzenli bir program sürdürmektir. Bu bez olmadan vücut aynı anda hem uyumak hem de uyanmak için mücadele eder.

Vücut, söz konusu nedenden dolayı ışık düzeylerindeki değişikliklere doğru şekilde nasıl tepki vereceğini bilemez. Bu durum, insanların hayatını çok büyük ölçüde etkiler.

Söz konusu bezin sirkadiyen ritimlerin ve melatonin hormonunun yanı sıra kemik metabolizması üzerinde de etkilidir. Fareler üzerinde yapılan bir araştırma, epifiz bezinin işlevindeki değişikliklerin kemik metabolizmasını etkileyebileceğini gösteriyor. Kadınlar menopozun ardından osteoporoz yani kemik erimesine karşı savunmasız kaldığı belirtiliyor.

Epifiz bezinin işlevi yaş ilerledikçe azalma eğilimindedir. İnsanlar yaşlandıkça epifiz bezi daha az melatonin salgılar. Yaşlılar daha az uyuma eğilimindedir ve uykuya dalmakta zorluk çekebilirler. Epifiz bezi tarafından salgılanan melatonindeki değişiklikler, bunu açıklayabilir.

Bilim insanları tarafından gerçekleştirilen çalışmalara göre epifiz bezi, hipofiz bezinin davranışını değiştirebilir. Hipofiz bezi, beynin hipotalamus isimli bölümünde konumlanan bir bezdir. Hipotalamus, büyüme ve tiroid fonksiyonu dahil çeşitli hormonal fonksiyonlarla bağlantılıdır.

Sonuç olarak epifiz bezinin en önemli işlevi melatonin üretimidir. Melatonin, nörotransmitter serotonin moleküllerinden sentezlenir. Epifiz bezinin salgıladığı hormonun yukarıda da belirttiğimiz üzere sirkadiyen ritimleri üzerinde de etkileri vardır.

Bir İnsan Epifiz Bezi Olmadan Yaşayabilir mi?

İnsanlar epifiz bezi olmadan yaşayabilir. Vücudunuz melatonin eksikliğinden dolayı epifiz bezi olmadan uyku düzenleri ve sirkadiyen ritimle ilgili diğer fizyolojik işlevlerle oldukça zor zamanlar geçirebilir.

Epifiz tümörü olan bir kişinin epifiz bezinin ameliyat ile alınması gerekebilir. Pinealektomi olarak bilinen bu durum çok nadirdir.

İNTERNET

Dünyaca Ünlü Türk Bilim İnsanları

Dünya çapında en fazla tanınan Türk bilim insanları kimlerdir? Bu yazıda bilim dünyasına damga vuran dünyaca ünlü 11 Türk bilim insanının listesini hazırladık.

Bu yazıda epifiz bezi nerede dahil olmak üzere birçok soruyu yanıtladık. Konu ile ilgili düşüncelerinizi aşağıda yer alan yorumlar kısmından bizimle paylaşmayı unutmayın. Hedonizm nedir, temsilcileri kimlerdir sorularını yanıtladığımız yazımıza da göz atabilirsiniz.