Endemik ne demek sorusunun yanıtını arayan kişiler için detaylı bir yazı hazırladık. Hazırladığımız yazıya göz atarak söz konusu kelimenin ne anlama geldiğinin yanı sıra Türkiye’deki endemik bitki türleri hakkında da bilgi sahibi olabilirsiniz.
İnternette gezinirken, televizyon izlerken ya da bir arkadaş ortamında endemik kelimesi ile karşılaşmış olabilirsiniz. Bu kelimenin iki farklı anlamı mevcut. Hazırladığımız yazıda iki anlama da değineceğiz. Peki, endemik nedir?
Endemik Ne Demek?
Endemik kelimesi Türk Dil Kurumuna (TDK) göre iki farklı anlamda kullanılıyor. Endemik, yalnızca bir bölgede yetişen bitki ya da yaşayan hayvan anlamına geliyor. Söz konusu kelimenin diğer anlamı ise belirli bir bölgede salgın olmaksızın sık görülen hastalıktır.
Endemik grubunda yer alan bitkiler ve hayvanlar, yer aldığı bölgenin ekolojik şartları nedeni ile sadece belirli bir bölgede yetişir veya yaşar. Dolayısıyla bu canlılar, dünyanın farklı yerinde yaşayamaz ve yetişemez.
Belirli bir coğrafi alanda, popülasyonda veya bölgede bulunan canlılar veya hastalıklar endemiktir. Belirli bir bölgede sürekli olarak endemik bir hastalık mevcuttur. Örneğin AIDS hastalığı Afrika'nın bazı bölgelerinde endemiktir.
Pandemi, epidemik ve endemik sözcükleri genellikle bulaşıcı hastalıklarla ilgili olarak kamuoyunun dikkatini çeker. Bu kelimelerin her ne kadar aynı anlamlara geldiği düşünülse de farklı anlamları vardır. Bu konuda koronavirüs örneğini verebiliriz.
COVID-19, 2019 yılının sonlarında Çin’in Wuhan kentinde ortaya çıktı. İlk etapta epidemik olan koronavirüs, o şehirdeki insanlar arasında hızlı bir şekilde yayıldı. Sıkı karantina önlemlerine rağmen halk sağlığı uzmanları, SARS-CoV-2'yi kontrol edemedi.
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), 2020 yılının mart ayında koronavirüsü bir pandemi ilan etti. Yani COVID-19 dünyanın dört bir yanına yayıldı. Bir yıl sonra koronavirüs hâlâ devam ediyordu. 2021 yılının başlarında ankete katılan araştırmacıların yaklaşık olarak yüzde 90’ı zamanla endemik hale geleceğini öngördü.
Farklı bir deyişle, çok sayıda araştırmacı, koronavirüsün tamamen ortadan kaldırılmayacağını, bunun yerine dünyanın çeşitli yerlerindeki belirli popülasyonlar arasında devam edeceğini düşünüyor.
Türkiye’deki Endemik Bitki Türleri Neler?
- Ters Lale
- Muş Lalesi
- Kapadokya Soğanı
- Kazdağı Göknarı
- Anadolu Sığla Ağacı
- İstanbul Kardeleni
- Ankara Çiğdemi
- Sarı Meyan
- Ankara Karanfili
- Sevgi Çiçeği
Yukarıda Türkiye’deki endemik bitkilerin 10 tanesi yer alıyor. Listede bulunan bitkilerin detaylarına aşağıdan göz atabilirsiniz. Ayrıca bitki tanıma programları kullanarak çevrenizdeki bitkiler hakkında bilgi sahibi olabilirsiniz.
Ters Lale
Soğanlı bitkiler familyasından olan Ters Lale, Anadolu coğrafyasına ait endemik bir bitkidir. Boynu bükük bir yapıya sahip olan bitki genellikle 1000-3000 metre yükseklikte yetişir fakat düşük rakımlı yerlerde de sıcaklık açısından uygun ortam sağlandığı takdirde yetiştirilebilir.
Muş Lalesi
Uzun yapraklara sahip olan bitkinin üzerinde yalnızca bir adet çiçek bulunur. Çeşitli renklerde bulunan Muş Lalesi, nisan ayının sonlarına doğru ve mayıs ayının başında çiçek açar. Bitkinin yalnızca 15 günlük ömrü vardır. Muş Lalesi, bu 15 günlük süre zarfında muhteşem bir manzara oluşturur.
Kapadokya Soğanı
İlk etapta mor ve pembe tonlarına sahip olan ancak olgunlaştığı takdirde beyaza dönüşen Kapadokya Soğanı’nın boyutu 40 santimetreye kadar ulaşabiliyor. Yaz mevsiminde çiçek açan bitki genellikle 900-1400 metre yükseklikte yetişir.
Kazdağı Göknarı
Çamgiller familyasından olan bitki, isminden de anlaşılacağı üzere yalnızca Kazdağı’nda yetişir. Boyutu 30 metreye kadar ulaşabilen Kazdağı Göknarı’nın tomurcuklarında yoğun olarak reçine bulunur. Gölgeye dayanıklı olan bitki hızlı bir şekilde büyüyebilir.
Anadolu Sığla Ağacı
Altingiaceae familyasından olan Anadolu Sığla Ağacı, Batı Akdeniz ve Güney Ege bölgelerinde yetişir. Uzunluğu 20 metreye kadar ulaşan bitki nemi, suyu ve sıcağı sever. Bitkinin çiçekleri mart veya nisan ayında açar. Meyveler ise kasım ya da aralık ayında olgunlaşır.
İstanbul Kardeleni
Nergisgiller familyasından olan bitki isminden de anlaşılacağı üzere yoğun olarak İstanbul’da yetişir fakat Bursa, Bolu, Kocaeli ve Kırklareli’de de bulunur. Ocak ve nisan aylarında çiçek açan bitki Kayın ve Göknar ormanlarının çevresinde rastlanır. Bitkinin rengi ise beyazdır.
Ankara Çiğdemi
Sahip olduğu sarı renk ile dikkat çeken Ankara Çiğdemi süsengiller familyasındandır. Türkiye’deki endemik bitkilerden bir tanesi olan Ankara Çiğdemi, şubat ve nisan döneminde çiçek açar. 1000-1600 metre yükseklikte yetişen bitki, İç Anadolu ve Kuzeybatı bölgelerinde görülür.
Sarı Meyan
Baklagiller familyasından olan Sarı Meyan isimli bitki, sarı renge sahip olduğundan dolayı "Eber Sarısı" olarak da bilinir. 1982-1983 yıllarında keşfedilen bitkinin çiçekleri mayıs ayında açar. Sarı Meyan isimli bitkinin doğada kısa süre içerisinde yok olacak türler arasında olduğu biliniyor.
Yalnızca Afyonkarahisar'ın Çay ilçesine bağlı Eber beldesinde yetişen bitkiyi koparan kişilere para cezası veriliyor.
Ankara Karanfili
Karanfilgiller familyasından olan Ankara Karanfili, yaz mevsiminde çiçek açar. Sahip olduğu pembe renk ile dikkat çeken bitki deniz seviyesinden 1700-1800 metre yükseklikte yetişir. Genellikle Batı Karadeniz bölgesinde ve Ankara ilinde görülen bitkinin çiçeklerinde 5 taç yaprak bulunuyor.
Sevgi Çiçeği
Dünya Doğayı Koruma Birliği kriterlerine göre "Çok Tehlikede" kategorisinde yer alan Sevgi Çiçeği, Gölbaşı ve çevresinde görülür. Pembe, kırmızı ve beyaz renklerinin yer aldığı bitki, endemik bitkiler arasındadır.
Bu yazı ile endemik nedir ve Türkiye’deki endemik bitki türleri neler sorularını yanıtladık. Konu ile ilgili düşüncelerinizi aşağıda yer alan yorumlar kısmından bizimle paylaşmayı unutmayın.
YORUMLAR