Elektronik Seçim Sistemi Nedir? Nasıl Çalışır?

Türkiye’de seçimlerin yaklaşması ile birlikte gündeme gelen yenilikçi konular arasında elektronik seçim sistemi yer alıyor. Bu sisteme geçilmesi için teknik çalışmalara başlayan heyet gerekli alt yapı hazırlıkları için kollarını sıvadı. 

YSK başkanı Ahmet Yener’in yaptığı açıklama doğrultusunda yurt dışında kullanılan elektronik oy verme yöntemlerinin incelendiği ve Türkiye’de de elektronik seçim sistemine geçişin hedeflendiği bilgisi paylaşıldı. 

Peki, elektronik seçim sistemi nedir? Nasıl çalışır? İşte, sanal ortamdan oy verme ve e-seçim sürecinin işleyişi hakkındaki detaylar!

NASIL YAPILIR

Seçim Yeri Sorgulama ve Adres Değişikliği Nasıl Yapılır?

Seçim yeri sorgulama yazımızda "Nerede oy kullanacağım?", "Seçim yeri adres değişikliği nasıl yapacağım? gibi soruların yanıtını bulacaksınız.

Elektronik Seçim Sistemi Nedir?

Seçimlerde herkesin özgür iradesiyle oy kullanabilmesi için gereken güvenlik önlemlerinin alınması son derece önemli. Demokrasiye aykırı herhangi bir baskı oluşmadan, hilesiz bir oy verme süreci için kullanılabilecek teknolojik çözümler de mevcut.

Bazı ülkelerde mini bir bilgisayar görünümündeki araçlar bu amaçla kullanılıyor. Seçmenler bu makineler üzerinden oy verebiliyor. Tabi, elektronik seçim dediğimizde bu işlem sadece oy verme ile sınırlı değil. Verilen oyların toplanması, sayılması, değerlendirilmesi gibi işlemlerle de yine elektronik ortamda gerçekleştiriliyor.

Bahsi geçen mini bilgisayarların yanı sıra kiosk, internet telefonu, optik oy pusulası, delikli kart gibi çözümler de bu iş için kullanılabiliyor.

Aslında 60lı yıllardan beri var olan bu sistem resmi olmayan bazı seçimlerde tercih ediliyordu. Resmi seçimlerde ise güvenlik endişesi ile çok yaygın olarak kullanılmıyor. ABD’nin bazı bölgelerinde, Brezilya ve Hindistan gibi ülkelerde geçerli olduğu bilgisine erişiyoruz.

Türkiye seçimlerinde ise şimdiye kadar bu sistem sadece yurt dışı oyları için bir çözüm olarak değerlendiriliyordu. Artık YSK’nın tamamen elektronik seçim sistemine geçiş üzerinde çalıştığı biliniyor. Tabi, henüz bununla ilgili yasal bir duyuru veya düzenleme olmadığının da altını çizelim. 

Elektronik Seçim Sistemi Avantajları Nelerdir?

ATM benzeri bir ara yüz üzerinden seçmene gerekli bilgilerin sağlandığı bu sistemde gerekli çalışmalar yapılırsa geçersiz oy kullanımının önüne geçmek bile mümkün olabilir.

Bu sistemin diğer avantajlarına bakacak olursak şöyle bir listeleme yapabiliriz:

• Güvenli bir seçim süreci geçirmek
• Bir kişinin birden fazla oy kullanmasını önlemek.
• Geçersiz oy sayısını minimuma indirmek.
• Engelli seçmenlerin oy kullanma sürecini kolaylaştırmak.
• Seçimlerde karşılaşılabilecek hileli durumları azaltmak
• Seçim sonuçlarına daha hızlı bir şekilde ulaşabilmek
• Ülke çapında seçim için harcanan maliyetleri düşürmek

Elektronik Seçim Sistemi Çeşitleri Nelerdir? Nasıl Çalışır?

• Doğrudan Kayıt – DRE
• Optik Sistem
• Delikli Kart
• İnternet Oylaması
• Telefon ile Oy Verme

1.Doğrudan Kayıt – DRE

Yukarıda bahsettiğimiz ATM benzeri araçlarla yapılan e-seçimler bu kapsamda değerlendirilir. Bu makineler anlık olarak gerekli bilgileri seçmene sunar. Geçersiz oy kullanımında seçmeni uyarır. Dışarıdan bir yönlendirme olmaksızın seçmeni oyunu doğru bir şekilde kullanabilmesi için yönlendirir. Oy verme sonrasında pusulanın yedeği bu sistemde saklanmaz.

Güven oluşturması açısından uzmanlar bu sistemlerde açık kaynak kodlu yazılımların kullanılmasını önerir. Böylece istenildiğinde bu kodlar herkes tarafından görüntülenebilir. Yine de bazı hilelere açık olduğunu da unutmamak gerekir.

2.Optik Sistem (İşaret Tanıyıcı Sistem)

Seçmenler oy pusulaları üstünde işaretleme yapar ve bu pusulaları oyların biriktiği kutuya atar. Toplanan oylar ise optik okuyucularda sayılır. Bu sistemde yanlış veya eksik işaretleme, optiği taşırma gibi hatalar yüzünden geçersiz oy sayısını kontrol altında tutmak zorlaşabilir.

3.Delikli Kart Sistemi

Seçmenlere verilen kartlarda verilecek oya uygun şekilde seçmen tarafından delik oluşturma işlemi yapılır. Datavote ve Votomatic adlı iki alternatif bu sistemde tercih edilir. ABD’de aldığı şikayetlerden dolayı Votomatic yerine Datavote kullanımı önerilir.

4.İnternet Oylaması

Web sitesi üzerinden yapılan oylamalardır. Elektronik posta yöntemi olarak da adlandırılır. Sisteme giriş yaptıktan sonra kimlik kontrolünden geçen seçmen boş bir oy pusulasına ulaşır. Bu pusulayı doldurup ‘gönder’ dedikten sonra pusula kayıtlara geçer.

Yerel seçimlerde kullanılmasa da bazı Yönetim Kurulu seçimlerinde bu yöntem tercih edilir. Kullanımı kolay olmasına karşın bazı dezavantajları vardır. Bunlardan en önemlisi kişinin gizlilik, özgürlük ve güvenlik ilkelerine aykırı durumların oluşabilmesidir. Bu kişilerin izlenip izlenmediği, baskı altında olup olmadığı saptanamaz.

Ayrıca sistemin hacklenmesi gibi sorunlar da baş gösterebilir. Kötü niyetli yazılımlar aracılığıyla oylarda hile ve değişiklik yapılması gibi riskler karşımıza çıkar.

5.Telefonla Oy Verme Sistemi

TV programlarındaki yarışmacıları oylamak için kullanılan mesaj ve telefon yolu ile yapılan seçimler buna örnek olarak gösterilebilir. Seçim için belirlenen çağrı merkezi aranıp gerekli tuşlamalar yapılarak basit bir şekilde oy kullanımı gerçekleştirilebilir. Ancak büyük çaplı seçimlerde bu yöntemin çok sayıda tehlikesi vardır.

Yoğunluk nedeniyle hat çökebilir. Bir kişi birden fazla oy kullanma girişiminde olabilir. Oy kullanan kişi baskı altında olabilir. Kullanılan oyun kanıtlanması zorlaşabilir. 

Elektronik seçim konusu açıldığında birçok kişiden şu fikri duyabilirsiniz: ‘E-devlet şifremizle sisteme giriş yapıp oyumuzu kullanalım’. Fakat gördüğünüz gibi işler o kadar da kolay ilerlemiyor.

Oyların ve seçim sürecinin güvenliği için yurt dışında yapılan çalışmaların detaylı bir şekilde incelenmesi, güvenlik ilkelelerine kusursuz düzeyde uyum sağlayabilmek için gerekli yazılımsal ve donanımsal çalışmaların yapılması gerekiyor. Bu alanda start verilen çalışmalar bir sonuca ulaşacak mı? Türkiye elektronik seçim sistemine geçiş yapacak mı? Bunları zaman gösterecek.

Elektronik Seçim Sistemi Güvenli mi?

Bu soruya genel bir yanıt vermek pek gerçekçi olmaz. Nitekim, hangi elektronik yöntemin kullanıldığı ve ne şartlar altında uygulandığına bağlı olarak güvenilirlik seviyesi değişkenlik gösterir.

Esas olan, seçmenin hiçbir baskı altında kalmadan özgür ve hür iradesi ile oy kullanabileceği koşulların sağlanması, hile ve hatalı oy kullanımı ihtimalinin minimize edilmesi ve sonuçların tamamen doğru bir şekilde sayılabilmesidir.

Gerek yazılım gerekse donanım anlamında nitelikli çalışmalar yapıldığında güvenli bir elektronik seçim sistemi oluşturulabilir. 

Sizin bu konu hakkındaki düşünceleriniz neler? Türkiye’de elektronik seçim sistemi kullanılsa nasıl olurdu? Yorumlarınızı paylaşın!