Drone Uçuş İzni Nasıl Alınır?

Drone’u kaydetmeden, uçuş izni almadan uçurmanın cezası büyük. Bu blog yazıda Drone uçuş izni nasıl alınır, Drone kaydı nasıl yapılır? Drone kaydetme aşamaları neler? bunlardan bahsedeceğiz. Ayrıca, Drone nedir? Drone fiyatları ne kadar? Drone ile İHA arasındaki farklar neler? Drone ehliyeti nereden ve nasıl alınır? gibi sıklıka sorulan sorularının yanıtını da bulacaksınız.

Drone Nedir?

Kimisinin Drone, kimisinin Dron dediği, kimisinin İHA olarak kısalttığı, kimi yerde İnsansız Hava Aracı olarak geçen, TDK’nın “Uçangöz” olarak tanımladığı Drone, bir uzaktan kumanda veya yazılımsal yönetim ile kolayca yönlendirilebilen insansız hava aracı.

Hava çekimlerini kolaylaştıran bu araçlar, ilk çıktıklarında askeri amaçlı kullanılmış olsalar da günümüzde daha çok hobi amaçlı kullanılıyor. Milyarlarca aktif kullanıcısı olan sosyal medyalarda drone ile çekilmiş etkileyici birçok fotoğraf ve videoya rastlayabilirsiniz. Peki, yerden metrelerce yüksele uçarak etrafı gezen Drone’ları uçurmak için bir izin almak gerekiyor mu? Evet. Neticede bulunduğunuz yerle çekim yaptığınız yer arasında oldukça uzun bir mesafe var ve özel yaşamın ihlal edilmesi mümkün. Peki, Drone uçuş izni nereden ve nasıl alınıyor? Drone uçurmadan önce ceza (izinsiz ve kayıtsız Drone uçuranlar için 6.868 TL, uçuş izni almadan yapılan uçuşlar için de 11.447 TL para cezası kesiliyor.) yememek adına izlemeniz gerekenler bazı adımlar var.

Drone Nasıl Yapılır?

Dronelar uzun süredir hem askeri alanda hem de sivil alanlarda kullanılmaktadır. Şu an piyasada satışta bulunan pek çok drone türü bulunur. Ayrıca isteyenlerin kendi tasarımlarını yaparak özgün dronelarını yapmaları da mümkündür. Peki drone nasıl yapılır biliyor musunuz?

Gövde

Drone yapımında dikkat edilmesi gereken ilk önemli nokta gövde tasarımıdır. Temelde bir havacılık aygıtı olması sebebiyle detaylı bir mekanik tasarım ve aerodinamik gerekir. Motor, iletişim aygıtı, uçuş bilgisayarı, pervaneler ve üst şasi dahil olmak üzere tüm parçalar gövde üzerine sabitlenir. Gövde tasarımında tricopter, quadcopter, hexacopter, octacopter olmak üzere birbirinden farklı tasarımlar bulunur. Bu tasarımlar araçta kullanılacak motor sayısına bağlı olarak değişir. Piyasada en çok kullanılan drone türü olan quadcopterlerde sıkça X ve H diziminde konumlandırılır. Gövde tasarımının simetrik olması önemlidir. Uçuşu kolaylaştırması adına gövde genellikle plastik, alüminyum, pleksi veya karbon fiber malzemelerden üretilir.

Kontrol Kartı

Drone üretiminde önemli olan diğer bir ürün ise kontrol kartıdır. Cihazın beyni olarak adlandırılabilecek olan kontrol kartı, uçuş hakkındaki verilerin toplanabilmesi adına jiroskop, ivmeölçer gibi sensörler bulunur. Kontrol kartı bu sensörlerden aldığı verileri kullanarak dronun hareket etmesinde motorların hangi sürede ne kadar güçte çalıştırılacağına karar verir. Genellik bu kontrol kartının üzerinde yerdeki kullanıcıyla iletişim için bir telemetri cihazı da bulunur. Ayrıca eğer drone otonom olarak uçurulacaksa kontrol kartı üzerine kurulan bir işletim sistemiyle daha önce yazılan kodlar drona aktarılabilir.

Motor, ESC ve Pervaneler

Dronlarda genel olarak fırçasız DC motorlar kullanılır. Pervanelere bağlanan motorlar, dronun uçması için gerekli olan itiş gücünü sağlar. Motor seçimi dronun yapacağı işe, gövde ağırlığına, istenilen irtifa ve hızlara göre değişir. 

Motorların pile bağlanabilmesi için Electronic Speed Control ya da kısa adıyla ESC adında bir bağlantıya ihtiyaç duyulur. Bu cihazlar motoronu ulaşacağı maksimum akım ve voltaj değerlerini sınırlandırılarak kontrol kartından gelen bilgileri motora voltaj olarak aktarır.

Pervaneler ise genellikle aerodinamik olarak uçuşa uygun bir biçimde, motorların boyutuna orantılı olarak seçilir.

Kumanda ve Alıcı

Bir dronun olmazsa olmaz parçalarından olan kumanda ve alıcı, dronu uçuran kişiyle cihaz arasındaki bağlantıyı sağlar. Genellikle 4 kanala sahip bir hava aracı kumandası drone uçurmakta kullanılır.

Batarya

Drone için gerekli elektrik gücünü sağlayan bataryalar, genellikle uzun ömürlü lityum polimer pillerden seçilir. Bu piller, ağırlık ve boyutlarına bağlı olmak üzere dronun havada uçuşu için çok yüksek değerlerde enerji verebilme kapasitesine sahiptir. Lityum bataryalarından güç kapasitesi mAh cinsen belirlenir. Fakat lityum polimer piller, olası bir hata durumunda çok rahat bir şekilde alev alabilir ve su ile söndürülemez. Bu sebeple özel olarak belirlenmiş kaplarda saklanmalı ve alev alabilecek nesnelerden uzak tutulmalıdır. Lityum polimer pillerin şarj edilmesinde balanslı şarj özelliğine sahip bir şarj aleti önerilir.

Drone Nasıl Çalışır?

Dronelar temel tasarımda aslında helikopter ilkelerine uyar. Pervanelerinden gelen itiş gücünü kullanarak yer çekimine karşı galip gelmeye çalışmak, drone nasıl çalışır sorusunun en kısa ve net cevaplarından biridir. Bu noktada birbirinden farklı tasarıma sahip olan 2 motordan 8 motora kadar çıkabilen drone türleri bulunmaktadır. Bunlardan en çok kullanılan tip quadcopter tasarımıdır.

Simetrik bir tasarıma sahip olan dronelarda birbirine bakan pervaneler saat yönünün tersine, diğer iki pervane ise saat yönünde hareket eder. Böylece oluşturulan kaldırma kuvveti sayesinde cihazın stabil bir şekilde uçabilmesi sağlanır.

Dronerların üzerinde bulunan pervaneler, birbirinden tamamen ayrı bir şekilde çalışabilen motorlar tarafıdnan hareket ettirilir. Bu motorlar genel olarak havada durma işlemi için kullanılsa da yönlendirme işlemi için de kullanılabilir. Drone cihazlarının sahip olduğu genel prensibe göre eğer yön verilmek isteniyorsa istenen yönde kalan motorların gücü azaltılır. Cihazın o tarafından kalan itiş gücünün azalması sebebiyle drone itiş gücü azalan bölgeye doğru yatar. Bu sırada diğer tarafta bulunan motorlar daha hızlı bir şekilde çalıştırılarak o yönde itki gücü sağlanır.

Drone uçuşunda dikkat edilmesi gereken önemli 3 adet eksek bulunur.

Pitch(Yunuslama):

• Dronun ileri veya geri yönde uçuşunu sağlar.
• Eğer yönlendirme yapılacaksa istenilen yöndeki pervaneler yavaşlar ve zıt yöndeki pervaneler hızlanır. Böylece itki gücü sağlanarak ilerleme gerçekleştirilir.

Roll(Yuvarlama):

• Dronun sağa veya sola dönüşü anlamına gelir
• Dönüşün istendiği bölgedeki pervaneler yavaşlatılarak ters kanatta bulunan pervaneler hızlandırılır. Böylece drone dönüş sağlamış olur.

Yaw(Sapma):

• Dronun kendi etrafında yapacağı dönüş hareketini ifade eder. Bu eksen yeryüzüne paraleldir.
• Droneun saat yönünde döndürülebilmesi için çaprazda bulunan iki motor ile diğerleri birbirinin tersi yönde hareket eder. Böylece kendi ekseninde dönüş gerçekleştirilir
• Artırma ve azaltma işlemleri aynı anda ve aynı oranda gerçekleştirildiği için dronun açısal momentumu sıfıra eşit olur ve dengeli bir şekilde dönüş gerçekleştirilir.

Drone Türleri Nelerdir?

Drone türleri, tasarım ve kullanım alanları olmak üzere iki ana kategoriye ayrılır. Dronlar üzerinde bulundurdukları motor sayısı ve gövde şekline göre farklı isimlerle adlandırılır.

Tasarımına Göre Drone Türleri

• Tricopter

Tricopterler toplamda üç farklı motora sahip dronelardır. Çift haneli motor sayısına sahip olmaması sebebiyle motorlar bakımından simetrik değildir. Fakat motorlar arasında genellik 120 derece olmak üzere belirli bir açı korunur. Oyuncak ve drone teknolojisine girişte kullanımına sıkça rastlanır

• Quadcopter

Drone sektöründe en çok rastlanan ve en stabil modellerden biri olan quadcopterler, toplamda 4 motora sahiptir. H ve X düzeninde farklı gövde tasarımları bulunur. Havacılıkta kullanıla üç açıda da dönüş ve ilerleme yapabilme imkanına sahiptir.

• Hexacopter

Quadcopterler ile arasında denge ve yetenekler açısından fazla bir fark bulunmaz. Hexacopterler adından da anlaşılabileceği üzere toplamda 6 motora ve simetrik bir gövde tasarımına sahiptir. Quadcopterlerden en büyük farkı kaldırma gücünde bir artış sağlanmasıdır. Genellikle quadcopterleri kullanmış profesyonellere tavsiye edilir.

Kullanım Alanına Göre Drone Türleri

• Ulaşım İçin Kullanılan Dronelar

Bu dronelar yakın zamana kadar askeri amaçlarla kullanılmaktaydı. Özellikle bazı parçaların hızlı yerleştirilmesi konusunda görev yapıyorlardı. Ancak son yıllarda sivil girişimlerle birlikte teslimat işlemlerinde de dronelar kulanılmaktadır.

• Saldırı İçin Kullanılan Dronelar

Askeri amaçla kullanılan bu drone tipi, belirlenen nesneye kilitlenerek saldırı yapar. Genellikle tek bir kişiye suikast amacıyla kullanılır. Bu saldırıda drone, hedefin üzerine kamikaze dalışı yaparak çarpma esnasında üzerindeki bomba gibi patlayıcıları aktif hale getirilir. Görev sonrasında drone kullanılmaz hale gelir.

• Takip Amaçlı Kullanılan Dronelar

Dronelar belirli bir bölgenin güvenliğini sağlamak için hava güvenliği olarak kullanılabilir. Genellikle askeri tesislerde, hükümet binaları yakınında ve önemli kişilerin şehir içinde yaptığı geziler sırasında kullanıldıklarına rastlanabilir.

• Fotoğraf, Video ve Hobi Amaçlı Kullanılan Dronelar

Drone teknoloisinin gelişmesiyle birlikte filmler için havadan yapılan uzun kompozisyona sahip çekimlerde dronelar kullanılmaya başladı. Öte yandan dağ motoru, bisiklet, hiking gibi ekstrem sporları yapan kişiler de görüntü alma amacıyla drone kullanır.

• Haritalandırma ve Arazi Analizi İçin Kullanılan Dronelar

Ticari amaçlarla drone kullanımı, genellikle tarım arazilerinde gerçekleşir. Tarım arazilerinin uzaktan kontrol edilebilmesini sağlayan dronelar, çiftçilere büyük kolaylık sağlar. Ayrıca bunun dışında dronelar şehirlerin ve bölgelerin haritalandırılmasında da sıklıkla kullanılır.

Drone ile İHA (İnsansız Hava Aracı) Arasındaki Fark

Drone ve İHA birlikte anılsa da aslında belli farklılıkları vardır. En kaba tabiriyle; Drone’u uzaktan kumanda edilebilen hava aracı, İHA’yı da insansız uçak olarak tanımlayabiliriz. Keşif, haritalama vb. için kullanılan İHA’lar, önceden programlanmış bir uçuş planına göre çalışır ve uçağı kontrol eden, yöneten yerleşik bilgisayardır. Drone’lar ise önceden programlanmış bilgisayar yazılımları veya uzaktan pilot tarafından uçurulan araçlardır.

Drone Kaydı Nasıl Yapılır, Uçuş İzni Nasıl Alınır?

Drone’u ister Türkiye’den satın alın, ister yurt dışından getirtin, isterseniz de yurt dışına çıktığınızda yanınızda getirin, öncelikle kaydetmeniz gerekiyor. Drone kaydetme işlemini tamamladıktan sonra uçurmak için sisteme kayıtlı olmanız ve Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü’nden (SHGM) onay almanız gerekiyor. Son olarak uçuş izni alıyorsunuz. Bu noktada İHA0 ve İHA1 sınıfı İHA’lar için, uçuşa yasaklı ve meskun mahal, kalabalık veya çok kalabalık bölgeler dışında kalan sahalarda SHGM’den uçuş izni alma zorunluğunun olmadığını belirtmek gerek.

Drone Uçuş İzni Alma Aşamaları:

Drone satın aldınız. Sportif, hobi, amatör amaçlı uçuş yapmak istiyorsunuz. Drone’u uçurmak için takip edeceğiniz işlemler şu şekilde:

1) İlk olarak sisteme kayıt oluyorsunuz. İHA’nızın ağırlığı 500 gr ve üzerindeyse bu sisteme kayıt olmak zorundasınız. SHGM Kayıt oluşturma sayfasında sizden istenen bilgileri (Bireysel - Ticari seçimi, TC Kimlik No - Ad Soyad - Cep Telefon No - E-Posta Adresi, Şifre) girip kullanım koşullarını da kabul edip Kayıt ol ile kayıt işlemini tamamlıyorsunuz.

2) İkinci aşama Pilot kaydı. TSH kurallarına göre 500 gr’ın üzerinde İHA kullanan herkes bu sisteme kayıt olmak zorunda. İHA Pilot Kayıt Başvurusu sayfasında Lisans Tipi (İHA0 Hobi gibi) girip vesikalık resminizi yüklüyor, uyarı kutucuklarını da okuyarak işaretliyor ve SHGM’ye gönder ile işlemi tamamlıyorsunuz. Başvurunuzun onay durumunu Bilgilerim - Pilotluk Yetkilerim sayfasından takip edebiliyorsunuz. Bu noktada Bireysel kullanım için eğitim gerekliliği olmadığını, Ticari Kullanım için eğitim gerekliliği olduğunu; İHA0 (500gr ile 4 kg arası) için 12 saat, İHA1 (4 kg ile 25 kg arası) için de 36 saat eğitim verildiğini belirtelim. Eğitim vermeye yetkili kuruşların listesine sayfasından ulaşabiliyorsunuz.

3) Kişiden, mağazadan veya online satın aldığınız 500 gr ve üzeri ağırlıktaki Drone’u fatura tarihinden sonraki 3 gün içinde İHA Kayıt Sistemine kaydetmeniz kanuni zorunluluk. Satın Alınan İHA Kaydı sayfasında arama kutucuğunda direkt satın aldığınız Drone çıkıyor. Yalnız satıcının aynı gün size yapmış olduğu satış işlemini İHA Kayıt Sistemi’ne kaydetmiş olması gerekiyor. Arama kutusunda aldığınız Drone çıkmıyorsa satıcınızla iletişime geçmekten başka seçeneğiniz yok. Son olarak “İHA’mı kullanmak istiyorum”u işaretleyip satın almayı onaylıyorsunuz. Unutmadan, Bilgilerim - İHA’larım sayfasından Drone’unuzun durumunuzu görüp işlem yapabiliyorsunuz.

4) İHA’yı Kullanmak İstiyorum’u seçtiğinizde karşınıza 3 adım (İHA’yı düzenleme, fotoğraf yükleme ve pilot tanımlama) geliyor. İlk adımda Drone’unuzun renk, varsa açıklamasını giriyorsunuz. İkinci adımda Drone’unuzun farklı açılardan fotoğrafını çekip yüklüyorsunuz. Üçüncü adımda Drone’u kimlerin kullanacağını yani pilot seçimini yapıyorsunuz. İlk iki adım tamamlandığında Drone’unuz SHGM onayına gönderiliyor. Onaylandığında sistem İHA için bir QR kod oluşturuyor ve Drone’unuzun onaylandığı bilgisini mail olarak alıyorsunuz. İHA üzerinde düzenle butonuna tıklayarak QR kod indirme adımına geçiyorsunuz. Bu adımdan sonra oluşan QR kodu bilgisayarınıza indirip basıp, sağlam bir şekilde Drone’unuzun düz bir yüzeyine yapıştırıyorsunuz. Artık Drone’unuz uçmaya hazır.

5) İHA’larım ve Uçuş İzni Talep Et sayfalarından izin başvurusu sayfasına ulaşıyorsunuz. Uçuş izni talep edeceğiniz Drone’u seçip istenen bilgileri eksik olarak giriyorsunuz. Uçuş izni taleplerinizin onay durumunu Bilgilerim - Uçuş İzni Taleplerim sayfasından takip edebiliyorsunuz.

• Yurt Dışından Alınan Drone İçin Kayıt İşlemi

Drone’u yurt dışından satın aldıysanız İHA Üretim ve İthalat Kaydı sayfasından kaydını yaptırmanız gerekiyor. Seyahat sırasında getirdiyseniz Seyahat, kargo yoluyla satın aldıysanız Gümrük seçeneğini tıklıyorsunuz. Bu işlem SHGM onayına tabi. Kaydın ardından Drone’unuzun onay durumunu Bilgilerim - İHA’larım sayfasından takip edebilirsiniz.

Drone kaydetme, uçuş izni aşamasında rastlanan sorunlara, sıkça sorulan sorulara adresinden ulaşabilirsiniz.

• Drone Ehliyeti Nasıl, Nereden Alınır?

Şimdi gelelim Drone ehliyeti konusuna. Drone’u hobi amaçlı kullanacaksanız eğitime katılam, ehliyet alma zorunluluğu yok. Ancak Drone’u ticari amaçla kullanacaksanız ehliyet almanız gerekiyor. 500gr ile  4kg arası İHA0 için 12 saat, 4kg ile 25Kg arası İHA1 için 36 saat eğitim alıyorsunuz. Drone ehliyeti ülke genelinde 27 merkezden alınabiliyor. SHGM yetkili eğitim kuruşları sayfasından yani https://iha.shgm.gov.tr/public/yetkili-ucus-okullari adresinden merkezlerin listesine ulaşabilirsiniz. Drone ehliyet ücreti 800 TL - 1500 TL arasında değişiyor.

Kameralı - Kamerasız Drone Fiyatları, Drone Modelleri

Peki, Drone nereden satın alınmalı? En ucuz Drone nereden alınır? Drone fiyatları nerelerde daha uygun? Drone satın almaya karar verdiniz ve fiyat araştırması yapıyorsunuz. Kafanızda belli bir model varsa, bir tanıdığınızdan öneri aldıysanız, Teknosa, VatanBilgisayar, Apple gibi bilindik yerlere de bakabilirsiniz ancak Hepsiburada, N11, Amazon gibi gerçekten o ürünü satan insanların yorumlarının olduğu, gerçek resimlerini görebileceğiniz e-ticaret sitelerine öncelik vermenizi öneririz. Drone fiyatlarına, Drone modellerine (Kameralı ve Kamerasız) girmeyeceğiz; zira en iyi Drone markası olarak bilinen DJI’ın bile kaç çeşit Drone’u var.