Bilgisayarlarımız birçok farklı parçanın bir araya gelmesiyle oluşuyor. Fakat her parça kendi içerisinde farklı performans kriterlerine sahip. Farklı markaların ürettiği bilgisayar parçaları farklı performans sunuyor. Ayrıca bir marka, farklı performansa sahip parçalar da satışa sunuyor.
{ tableOfContents = 3}
İş böyle olunca kullanacağınız programların veya oynayacağınız oyunların sistem gereksinimlerini kontrol ederken kafanız karışabiliyor. Bilgisayar parçaları ne anlama geliyor? Bu parçalar ne işe yarıyor ve performans kriterleri neler? İşte bu yazımızda bilgisayarınızı oluşturan parçaların hangilerinin bilgisayarınızın performansına katkıda bulunduğunu, performanslarının hangi kriterlere göre belirlendiğini anlatacağız.
Bilgisayarlarımızın performanslarını belirleyen parçalar temel olarak anakart, CPU - işlemci, GPU - grafik işlemci (ekran kartı), RAM - bellek, depolama birimi (hard disk - HDD - SSD) ve güç kaynağı -PSU. Bu parçaların ne işe yaradıklarına teker teker göz atıp, performanslarının nasıl ifade edildiğine ve neye göre belirlendiğine kısaca göz atalalım. İlk olarak anakarttan başlıyoruz:
Anakart
Diğer tüm bilgisayar bileşenlerinin bağlandığı bir parça olan anakart büyük öneme sahiptir. Anakart temelinde baskılı bir devre kartıdır. “Motherboard” olarak da bilinen anakartlar tüm bilgisayar bileşenlerinin doğrudan ya da dolaylı olarak bağlandıkları yerdir. Anakart aşağıdaki bileşenlerden oluşur:
- İşlemci yuvası
- RAM yuvaları
- Sabit disk yuvaları
- SSD yuvaları
- Ekran kartı yuvası
- USB bağlantı noktaları
- HDMI bağlantı noktası
- DVI bağlantı noktası
- VGA bağlantı noktası
- Ses bağlantı noktaları
- PCI Express bağlantı noktaları
Anakart üzerinde bulunan bağlantı noktalarının sayısı modelden modele göre değişiklik gösterebilir. Örneğin bir anakartta RAM slotu 2 adet ile sınırlandırılmışken bazı modellerde 4 adet yuva bulunabiliyor. Özellikle de USB yuvalarının kaç adet olacağı ile alakalı bir standart yok ve bu sayı çok değişkendir.
Satın alacağınız anakartın özellikleri, karta takacağınız diğer bileşenleri de direkt olarak etkileyecektir. Örnek vermek gerekirse RAM'ler için maksimum 3200 MHz destekleyen bir karta 6000 MHz'lik bir RAM takarsanız anakartınız bu frekansı kaldıramayacağı için RAM'inizden performans alamayacaksınız.
Bu nedenle anakart seçerken muhakkak diğer bileşenlerle uyumlu olup olmadığı kontorl edin. Eğer geleceğe dönük olarak bilgisayarınızı rahatça yükseltmek istiyorsanız RAM ve SSD yuvaları fazla olan modellere yönelmelisiniz. İhtiyaçlarınıza göre anakarttan çıkan USB yuvalarının sayısını da kontrol etmeyi unutmayın.
Anakart Türleri
- ATX anakartlar: Masaüstü bilgisayarlarda kullanılan en yaygın anakart türüdür.
- MicroATX anakartlar: Daha küçük masaüstü bilgisayarlarda kullanılan anakart türüdür.
- Mini-ITX anakartlar: Küçük form faktörlü bilgisayarlarda kullanılan anakart türüdür.
Anakartlar farklı boyutlarda ve özelliklerde gelir. En yaygın anakart türleri yukarıdaki gibidir. Eğer masaüstü bilgisayarınız için bir anakart arıyorsanız muhakkak kasanın içine sığmalıdır. Anakart satın alırken muhakkak boyutları bir gözden geçirin.
İşlemci - CPU
İşlemci bilgisayarınızdaki bütün temel hesaplamaları yapan parça anlamına geliyor. Bilgisayarınızda internet tarayıcısı açmak, bir programı veya oyunu başlatmak, programlar ve oyunlar içinde işlem yapmak için CPU'ya ihtiyaç duyuyoruz. Beynimize benzeyen bu parçalar bilgisayarımızın genel performansını belirliyor.
Bir işlemcinin performansını çekirdek sayısı ve çekirdek hızı/frekansı belirliyor. Günümüzde 2 farklı PC işlemci üreticisi mevcut. Intel ve AMD'nin ürettikleri işlemcileri bilgisayarlarımızda kullanabilmekteyiz.
Eğer tek bir markanın ürettiği işlemci modellerinden birini seçmekte güçlük yaşıyorsanız çekirdek sayısına ve çekirdek hızına dikkat etmenizi tavsiye ediyoruz. Bu kriterleri kullanarak modeller arasında karşılaştırma yapabilirsiniz. Çekirdek sayısı, bir işlemcinin aynı anda kaç işlem yürütebileceğini, yani işlem kapasitesini belirliyor. Çekirdek hızı ise bir işlemcinin bir işlemi ne kadar hızlı tamamlayabileceğini ifade ediyor. Çekirdek hızı GHz - gigahertz birimiyle ifade edilmekte.
Peki işlemciniz kaç çekirdekli olmalı? İşte bunu ihtiyaçlarınız belirliyor.
- Eğer bilgisayarınızı sadece internette gezinmek, video seyretmek, müzik dinlemek, internet tarayıcısı üzerinde oyun oynamak gibi gündelik işler için kullanacaksanız çift çekirdekli bir işlemci işinizi rahatlıkla görecektir.
- Eğer 3 boyutlu, güzel grafiklere sahip oyunları oynamayı düşünüyorsanız günümüz için en az 4 çekirdekli işlemcileri tavsiye ediyoruz. Bu tür oyunlar genelde 4 işlemci çekirdeği kullanacak şekilde tasarlanıyorlar. Bu nedenle daha fazla çekirdek sayısına sahip bir işlemci size gözle görülür bir performans artışı sunmayabiliyor. Yani gereksiz bir harcama olabiliyor.
- Eğer 3 boyutlu modelleme ve render gibi işlerle uğraşacaksanız artan çekirdek sayısının faydasını görebiliyorsunuz. Bu tür bir iş istasyonu kurmayı düşünüyorsanız 4 çekirdekten daha fazla çekirdek sayısına sahip işlemcilere göz atabilirsiniz
Peki Intel ve AMD işlemci modelleri arasında kaldıysanız nelere dikkat edeceksiniz? Bu nokta bir hayli hassas bir nokta; çünkü farklı markaların işlemci modellerini çekirdek sayısı ve çekirdek hızına göre karşılaştırmak mantıklı değil. Her marka kendi işlemcilerini kendine has bir teknikle, yani mimariyle inşa ediyor. Bu da performans kriterlerinin değişmesine sebep oluyor. Bir markanın ürettiği işlemci, kendisiyle aynı çekirdek sayısına sahip işlemciden daha yüksek çekirdek hızına sahip olsa bile diğer markanın işlemcisi mimari nedeniyle avantaj kazanarak uygulamada daha çok performans verebiliyor.
- Farklı markaların ürettiği işlemciler arasında seçim yaparken öncelikle "benchmark" adı verilen performans testlerine göz atmanızı tavsiye ediyoruz. Bu performans testleri size işlemcinin uygulamadaki gerçek performansını belgelemesi açısından oldukça önemli.
- Benchmarklara göz atarken bilgisayarı hangi amaçla kullanacağınızı da dikkate alın. Eğer 3 boyutlu oyunlar oynayacaksanız oyun testlerine, render ve 3 boyutlu modelleme gibi işlemlerle uğraşacaksanız bu amaçla kullanılan programlar üzerinde yapılmış benchmarklara göz atabilirsiniz.
Ekran Kartı - GPU
Ekran kartı da aslında bilgisayarımızın ana işlemcisi gibi hesaplamalar yapan bir birim; fakat yapılan hesaplamaların türü farklı. Grafiksel çizimler ekran kartı içerisinde yer alan GPU - grafik işlemci tarafından yapılıyor.
Bir ekran kartının performansını çekirdek hızı, bellek hızı ve bellek miktarı belirliyor. Kendi özel bellek birimlerine sahip ekran kartları bu sayede grafiksel hesaplamaları daha hızlı yapabiliyorlar.
Günümüzde 2 tip grafik işlemci bulunmakta. Harici grafik işlemciler AMD ve Nvidia gibi firmalar tarafından üretiliyor. Asus, Zotac, MSI, Palit, Inno, Powercolor, Sapphire, EVGA, XFX gibi markalar AMD ve Nvidia tarafından üretilen grafik işlemcileri alarak ekran kartları içine yerleştiriyorlar ve satışa sunuyorlar. Diğer grafik işlemci türü ise dahili grafik işlemciler. Bu grafik işlemciler Intel ve AMD işlemciler ile bütünleşik şekilde geliyorlar ve çok daha düşük güç tüketimi sunuyorlar. Fakat dahili grafik işlemcilerin ürettikleri performans harici grafik işlemcilerle karşılaştırıldığında bir hayli düşük kalıyor.
Tıpkı ana işlemcilerde olduğu gibi grafik işlemcilerde de kağıt üzerindeki verilere göre performans karşılaştırması yapmak bir hayli güç. Aynı markanın üretmiş olduğu farklı ekran kartı modellerini çekirdek hızı, bellek hızı, bellek miktarı gibi değerler ile kıyaslayabiliriz; fakat bu sefer işin içine ROP sayısı, akış işlemcisi sayısı, CUDA çekirdeği sayısı gibi ek kriterler de giriyor.
Farklı firmalar (AMD ve Nvidia) tarafından üretilen GPU modellerini teknik verilere göre karşılaştırmak yine mimari farkından dolayı bir hayli güç. AMD ve Nvidia, grafik işlemcilerini kendilerine has yöntemlerle üretiyorlar. Bu nedenle oyun testlerine ve benchmarklara göz atmak ve uygulamadaki performansı görmek ekran kartı performansını belirlemek için en mantıklı yol oluyor.
RAM
RAM, bilgisayarınızın yapılan işlemleri hatırlamasını sağlayan parçası olarak tanımlanabilir. İnternet tarayıcınız üzerinde sekmeler açtığınızda ve sekmeler arasında geçiş yaptıktan sonra, ilk sekmeye geri dönmeye çalıştığınızda bilgisayarınız RAM'i kullanıyor. Yani geçici olarak, kullanılacak bilgiler depolanıyor.
Normalde bilgisayarlarımız daha yüksek kapasiteli depolama birimleri olan sabit disklere sahip. Fakat RAM bu depolama birimlerinden çok daha hızlı çalıştığı için bilgisayarınızın daha seri çalışmasını sağlıyor. Zaten bilgisayarınızda RAM yetersiz olduğunda Windows işletim sistemi hatırlanması gereken verileri sabit diskinize yazmaya başlıyor. Böyle bir durum söz konusu olduğunda da işlemler yavaşlıyor, sekmeler arasında geçiş yaparken beklemeniz gerekiyor.
RAM performansını MHz - mergahertz ile ifade edilen RAM frekansı belirliyor. Günümüzde genelde DDR4 RAM'ler kullanılıyor ancak en iyisini arıyorsanız DDR5 RAM'ler de piyasada yerini aldı. DDR5 RAM'ler en yüksek frekansı sunmaktalar. Fakat günlük kullanım ve oyunlar söz konusu olduğunda 2133 MHz'lik bir DDR4 RAM ile 3000 MHz'in üzerindeki hıza sahip RAM'ler arasında uygulamada büyük fark görülmüyor. Hatta çoğu uygulama ve oyunda hiç fark göremeyebiliyorsunuz.
RAM'lerin performansını belirleyen bir diğer faktör de gecikme süresi. CL olarak ifade edilen bu gecikme süresi RAM'inizin bir komuta ne kadar hızlı yanıt verdiğini gösteriyor. Yani CL değeri düşük olan RAM'ler komutlara daha hızlı tepki veriyor ve daha seri çalışıyor.
Peki bilgisayarınızda ne kadar RAM'e ihtiyaç duyuyorsunuz? Bu sorunun cevabı ihtiyaçlarınıza göre değişecektir, ama fazla RAM'in göz çıkartmayacağını söyleyebiliriz. Oyunların minimum ve önerilen sistem gereksinimlerini kontrol ederek, ya da bilgisayarınızın RAM kullanımını takip ederek ihtiyaç duyduğunuz RAM miktarını öğrenebilirsiniz. RAM miktarı GB - gigabyte olarka ifade edilmekte.
Depolama Birimi
Bilgisayarlarımızda depolama birimi olarak klasik hard diskleri (sabit disk/HDD) veya yeni nesil SSD'leri kullanıyoruz. Bu birimler temel olarka bilgisayarınıza indirdiğiniz dosyaları, yüklediğiniz programları saklayacağınız birimler.
Depolama birimlerinin performansa katkısı ise veri transferleri ve işletim sisteminin açılış - kapanışı konusunda olmakta. Ne kadar hızlı bir depolama birimine sahipseniz bilgisayarınız o kadar hızlı açılıp kapanıyor ve dosya transfer işlemleri o derece hızlı sonlanıyor.
Klasik hard disk modelleri plak okuyucular gibi mekanik yapılara sahipler. Bu tür depolama birimleri yüksek kapasiteyi diğer çözümlere göre daha makul fiyatla sunuyorlar. Fakat mekanik oldukları için daha düşük performans veriyorlar.
SSD diskler ise herhangi bir manyetik yapı içermiyorlar ve çok yüksek veri okuma ve yazma hızı sunuyorlar. Dolayısıyla SSD disk kullandığınız bir bilgisayarwrda işletim sistemi çok daha hızlı açılıyor. Fakat SSD maliyetleri yüksek olduğu için depolama ve arşiv için çok ekonomik çözümler değiller.
SSD ve HDD'ler bilgisayarınızın açılış - kapanış ve veri transferi haricinde programların ve oyunların açılıp kapanma sürelerini ve program içi ve oyun içi yükleme sürelerini etkiliyorlar. Yani bu depolama birimleri oyunlardaki kare hızını etkilemiyor, genel performansı değiştirmiyor.
Güç Kaynağı - PSU
Güç kaynağı - PSU ya da Power Supply, bilgisayarınıza ihtiyaç duyduğu gücü sağlayan parça.
PSU temel olarak bilgisayarınızın performansını tek başına belirlemiyor; fakat hangi ekran kartı ve işlemciyi kullanabileceğinizi belirliyor. Ekran kartları ve işlemciler, performanslarına bağlı olarak değişen güç tüketimlerine sahipler. Bu güç tüketimini karşılayabilecek bir PSU'ya sahip değilseniz bilgisayarınız çalışmıyor veya çalışsa bile kendi kendine kapanabiliyor.
Güç kaynağının kapasitesi Watt cinsinden ifade ediliyor. İhtiyacınızdan daha fazla kapasiteye sahip bir güç kaynağı almanız size ekstra performans sunmuyor. Bu nedenle güç kaynağı seçimi yaparken sisteminizin güç ihtiyacını göz önünde bulundurmanızı tavsiye ediyoruz. Ekran kartı üreticileri genel olarak tavsiye edilen güç kaynağı kapasitesini ürünleriyle birlikte duyuruyorlar. Eğer ileride ekran kartınızı ya da işlemcinizi yükseltmek gibi bir niyetiniz varsa daha fazla kapasiteye sahip bir güç kaynağı da satın almayı düşünebilirsiniz.
Güç kaynaklarının kalite standardı ise 80 Plus sertifikası. Bu sertifika güç kaynağının, üzerinde yazan Watt değerinin en az yüzde 80'i oranında verimlilik sunduğunu garantiliyor.
Bilgisayarımızın parçalarının ne anlama geldiğini irdelediğimiz yazımızın sonuna geldik. Umuyoruz ki sizler için faydalı olmuştur. Aşağıda bulunan yorumlar kısmında düşüncelerinizi bizimle paylaşmayı unutmayın. Bunun gibi içeriklere, güncel oyun ve teknoloji haberlerine anında ulaşmak için Tamindir'i takipte kalmayı unutmayın.
YORUMLAR