Bilgisayarımızın daha hızlı çalışmasını istediğimizde genellik RAM kapasitesini artırma, yeni bir ekran kartı alma ya da işlemci değiştirme gibi upgrade seçeneklerine başvururuz. Fakat sistemimize yapacağımız bu güncellemelerin etkili olabilmeleri anakartımızın bize sunduğu potansiyele bağlı. Anakart diğer bilgisayar donanımları gibi sahnenin yıldızı olmasa da bütün diğer donanımların temel altyapısını oluşturduğundan ve performans limitlerini belirlediğinden aslında perde arkasındaki gizli yönetmendir. Bilgisayarımızın donanımını güçlendirmeye karar verdiğimizde anakartı hesaba katmamamız evdeki hesabımızın çarşıya uymamasıyla sonuçlanabiliyor. Çünkü bir upgrade yaparken değiştireceğimiz parçaları anakartımızla uyumlu bir şekilde seçmemiz gerekiyor.
Peki upgrade işlemlerinde anakartımızı değiştirmeye gerçekten ihtiyaç duyuyor muyuz? Bu soruyu ihtiyaçlarınıza dayanarak cevaplandırmaya çalışacağız. Ayrıca ihtiyaçlarınıza uygun bir anakart geliştirmesi seçerken nelere dikkat etmeniz gerektiğine de değineceğiz.
Daha Hızlı Bir İşlemciye İhtiyaç Duyuyor Musunuz?
Bilgisayarınızda işlem yükü ağır oyunlar oynuyor, 3 boyutlu çizim ve render programları çalıştırıyorsanız bolca işlemci gücüne ihtiyaç duyabilirsiniz.
Bu tür uygulamaların sisteminizde yaratacağı yükü karşılayabilmek için kuvvetli bir işlemci tercih etmeniz doğal olacaktır. Fakat eski bir sistem kullanıyorsanız ve aradan geçen 5-6 yılın ardından sisteminizde parça değiştirmeye karar verdiyseniz öncelikle anakartınızı değiştirmeniz gerekebilir. Çünkü işlemciler nesil atladıkça ve güçlendikçe soket yapıları da değişmekte. Bir işlemcinin soket yapısı anakartınız ile nasıl bağlantı kurduğu anlamına geliyor. Intel marka işlemciler daha sık soket yapısı değiştirirken AMD bu konuda biraz daha esnek.
İşlemci değiştireceğiniz zaman mevcut işlemcinizin hangi soket yapısına sahip olduğunu veya anakartınızın hangi soket yapsını desteklediğini öğrenerek yeni işlemcinizin bu soket yapısından farklı bir soket yapısına sahip olup olmadığını anlayabilirsiniz.
Eğer bilgisayarınızda oyun oynamıyor, render ve 3 boyutlu çizim işleriyle uğraşmıyorsanız yüksek işlemci gücüne ihtiyacınız olmayabilir. Ofis dökümanları üzerinde çalışma, internet üzerinde gezinti yapıp sesli ve görüntülü görüşme yapma genel olarak çok işlem gücü gerektiren aktviteler değiller. Fakat yine de çok eski bir bilgisayara sahipseniz işlemci güncellemesi size daha rahat bir bilgisayar kullanım tecrübesi sunabilir. Eski tek çekirdekli işlemcilerden yeni çift veya daha fazla çekirdekli işlemcilere geçiş yaptığınızda kasılmalar ve takılmaları atlatabilmeniz mümkün. Böyle bir değişim yapacaksanız yine az önce anlattığımız gibi yeni işlemcinizin soket yapısına dikkat edin ve mevcut anakartınızın bu soket yapısını destekleyip desteklemediğini öğrenin. Soket yapıları farklıysa yeni bir anakart satın almanız da gerekecektir.
Daha Yüksek Miktarda ve Daha Hızlı RAM'lere İhtiyaç Duyuyor Musunuz?
"Atı yem coşturur, bilgisayarı RAM coşturur" ifadesinin pek de aslının olduğunu söyleyemeyiz. Bilgisayarınıza belli bir kapasitenin üzerinde RAM eklerseniz, eğer oyun oynuyorsanız veya internet gezintileri ve sesli/görüntülü sohbet gibi günlük ihtiyaçları gideriyorsanız boşuna para harcamış olursunuz. Çünkü RAM'in fazlası bu tür uygulamalarda performansa katkıda bulunmuyor.
3 boyutlu çizim ve render işlemleri için durum biraz daha farklı. Bu tür uygulamalar RAM'den en çok faydalanan uygulamalar. Yani RAM miktarının yüksek olması bu tür durumlarda işinize diğer uygulamalara göre daha çok yarayacaktır.
Peki RAM performansı ile anakart değişikliğinin nasıl bir bağlantısı var? Kullandığınız RAM'ler eskiyse yeni bir anakart alıp daha yüksek frekanstaki RAM'lere geçmeniz performans bakımından kazançlı olmanızı sağlayabilir. Fakat bu değişikliği yaparken şuna dikkat edin; kullandığınız RAM'ler DDR 1 veya DDR 2 RAM'ler ise DDR 3 veya DDR 4 RAM'lere geçiş yaptığınızda büyük bir kazanım sağlayabilirsiniz. Eğer DDR 3 RAM kullanıyorsanız DDR 4 RAM'lere geçmeniz DDR 4'ler her ne kadar yüksek frekansa sahip olsa da size gözle görülür bir performans artışı sunmayacaktır. Çünkü yapılan testlerde DDR 4 RAM'lerin DDR 3 RAM'lerle hemen hemen kafa kafaya performans sergilediği gözleniyor.
RAM miktarı anakart değiştirmeniz için geçerli bir sebep olabilir mi? Kimi durumlarda evet. Render ve 3 boyutlu çizim işlemlerinde anakartınız üzerinde ne kadar çok sayıda RAM yuvası varsa sisteminize o kadar yüksek miktarda RAM ekleyebilirsiniz. Eğer sadece 2 RAM yuvasına sahip ekonomik bir anakarta sahipseniz 4 RAM yuvasına sahip bir anakart modeline geçmeniz render ve 3 boyutlu çizim işlemleriniz için geleceğe yatırım olabilir.
Oyunlarda, iş/ofis uygulamalarında ve günlük kullanımda günümüz şartlarına göre 2 RAM yuvasına sahip güncel anakart modellerinin yeterli olduğu söylenebilir. Bunun sebebi ise 8 GB kapasiteye sahip tek DDR 3 ve DDR 4 RAM modüllerinin piyasada bulanabiliyor olması. Günümüz 3 boyutlu oyunlarının tavsiye edilen RAM kapasitesi genelde 8 GB civarında. 4 GB kapasite ise ofis dökümanları çalıştırmak ve internet gezintileri yapmak için bir hayli yeterli. Eğer sisteminizin ağır çalıştığından şikayetçiyseniz ve sisteminizin ne kadar RAM'e ihtiyaç duyduğunu öğrenmek isterseniz bu yazımızdan faydalanın ve RAM ihtiyacınızı hesaplayın, bu miktar anakartınızı değiştirip değiştirmemeniz konusunda size bilgi verebilir:
Gerçekten Ne Kadar RAM'e İhtiyacınız Var?
Eğer DDR 1 veya DDR 2 teknolojilerini kullanan eski bir anakarta sahipseniz anakartınızın değiştireceğiniz ilk parçalar arasında olması gerekiyor. Hem bu teknolojiyi kullanan RAM'leri artık piyasada bulmanız güçleşiyor, hem bu RAM'ler size düşük performans veriyor, hem de kapasite anlamında anakartlarınız belli bir seviyeye çıkabiliyor.
RAM ve anakart ilişkisini özetlemek gerekirse 2 noktaya dikkat etmeniz gerekiyor:
- İlk olarak ne kadar RAM miktarına ihtiyaç duyduğunuzu belirleyin (bu iş için yukarıda paylaştığımız yazıya göz atabilirsiniz)
- Artan RAM frekansının size bir getirisi olup olmayacağını öğrenin (yukarıdaki bilgilere göz atabilirsiniz)
Bu 2 noktaya dikkat ettikten sonra anakart değiştirip değiştirmemeniz gerektiğini anlayabilirsiniz
Daha Güçlü Bir Ekran Kartına İhtiyaç Duyuyor Musunuz?
Daha güçlü bir ekran kartı ihtiyacı oyunlarda, 3 boyutlu çizim ve render işlemlerinde karşımıza çıkmakta. Ofis uygulamaları, internet gezintisi, sesli ve görüntülü sohbet gibi işlemlerde anakartınızın veya işlemcinizin üzerindeki dahili grafik işlemcisi ihtiyacınızı karşıladığı için harici bir ekran kartı size gerekesiz bir masraf olacaktır.
Peki ekran kartınızı değiştirmeniz için anakartınızı da değiştirmeniz gerekiyor mu?
Eğer üst düzey bir oyun sistemi veya render ve 3 boyutlu çizim işlemleri için kullanabileceğiniz bir workstation oluşturmayı hedefliyorsanız anakartınızın özellikleri önemli olacaktır. Çift ekran kartının kullanıldığı SLI veya Crossfire sistemlerde anakartınızın bu yapıları desteklemesi gerekli. Bu nedenle anakartınız üzerinde sadece tek PCI Express ekran kartı yuvası varsa daha fazla PCI Express yuvasına sahip bir anakarta geçiş yapmanız gerekli olacaktır.
Tek bir ekran kartı da günümüz oyunlarında iyi bir performans almanız için yeterli olmakta. Ekran kartları işlemcilerle kıyaslandığında anakartlarla uyumluluk açısından daha avantajlılar. Ekran kartlarının kullandığı PCI Express standardı senelerdir çok az değişikliğe uğradı. Üstelik kısa bir süre önce kullanılmaya başlanan PCI Express 3.0 standardına sahip ekran kartları da eski PCE Express 2.0 ekran kartı yuvalarıyla uyumlu bir şekilde çalışabilmekte. PCI Express 2.0 ve PCI Express 3.0 arasında ciddi bir performans farkı da bulunmamakta. Bu nedenle yeni ve daha güçlü bir ekran kartı aldığınızda büyük ihtimalle anakartınızı da değiştirmeniz gerekmeyecektir.
Eğer oyunlarda daha yüksek performans elde etmeyi planlıyorsanız ekran kartı değişikliğinin tek başına sizi kurtarmayabileceğini belirtmemizde fayda var; çünkü oyunların performansında işlemci de ekran kartı kadar etkili bir faktör. Eski bir işlemci kullanıyorsanız ve son teknoloji bir ekran kartı aldıysanız eski ekran kartınızdan gözle görülür bir derecede fazla bir performans artışı elde etmeniz mümkün olmayabilir. Bu durumda yeni nesil bir işlemciyle birlikte ekran kartınızı değiştirmeniz daha sağlıklı bir çözüm olacaktır. Bu da anakart değişikliği anlamına gelebilir.
Dosya Arşivi Yapıp Sıkça Dosya Transferi Gerçekleştiriyor Musunuz?
Eğer bilgisayarınızı dizilerinizi, filmlerinizi, şarkı ve videolarınızı ya da oyunlarınızı depoladığınız bir banka olarak kullanıyorsanız bilgisayarınızda kullandığınız sabit diskinizin veri transfer performansı öne çıkacaktır. Bilgisayarınızda yaptığınız dosya transferlerinin hızı özellikle büyük boyuttaki dosyalar söz konusu olduğunda biraz can sıkıcı olabiliyor.
Bilgisayarınızda kullandığınız sabit disklerin arasındaki dosyaların transfer hızı anakartınızın sahip olduğu SATA standardı ile iligli. SATA versiyonu yükseldikçe sabit diskinizin veri transfer hızı da yükselmekte; tabi sabit diskiniz de bu SATA protokolünü destekliyorsa. Şu an piyasada SATA III standardı anakartlar ve sabit diskler tarafından yaygın olarak kullanılıyor. Eğer SATA III desteklemeyen eski bir anakarta sahipseniz, SATA III destekli yeni sabit disklere ve anakartlara geçiş yapmanız size daha hızlı dosya transferleri sunacaktır.
Eğer arşivleme ve transfer işleri için harici diskleri kullanıyorsanız anakartınızın sahip olduğu USB versiyonu öne çıkmakta. Son nesil bir harici disk alsanızda anakartınız bu harici diskin sahip olduğu USB standardını desteklemiyorsa o harici diskten maksimum veri transfer hızını elde edemezsiniz. Bu durumda da anakartınızı yeni USB standartlarını destekleyen anakart modelleri arasından seçmeniz mantıklı olacaktır. Tıpkı SATA gibi USB protokolü de versiyon arttıkça daha hızlı veri transfer hızı sunuyor. Günümüzde USB 3.0 standart hale gelmeye başladı, USB 3.1 ise yeni yeni yaygınlaşıyor ve daha yüksek dosya transfer hızı sunuyor.
Eğer bilgisayarınızın daha hızlı açılıp kapanmasını istiyorsanız bir SSD kullanmayı tercih edebilirsiniz. SSD'ler de tıpkı sabit diskler gibi SATA protokolünü kullanmaktalar. Bir SSD'nin desteklediği SATA standardının versiyonu ne kadar yüksekse ve anakartınız da o SATA standardını destekliyorsa bilgisayarınızı daha hızlı açıp kapatabilir, o kadar yüksek veri transfer hızları elde edebilirsiniz. Eğer anakartınız daha eski bir SATA protokolünü destekliyorsa SSD'nizi daha düşük hızlarla kullanabilirsiniz; fakat bu durumda yeni bir anakarta geçiş yaparak SSD'nizden daha yüksek performans almak isteyebilirsiniz.
SSD mi Yoksa HDD mi? Hangisi Bizim İçin Daha Verimli?
Bilgisayarınızdaki Belli Donanımlar Çalışmıyor Mu?
Bilgisayarınızdaki belli donanımların çalışmamasının sebebi anakartınız olabilir.
Günümüzde anakartlar üzerlerinde dahili grafik çipleri, ses çipleri ve ethernet çipleri gibi donanımlarla birlikte geliyorlar. Eğer harici bir ses kartı, ekran kartı veya ethernet kartı kullanmıyorsanız bu donanımlarınız çalışmadığında anakartınızı kontrol etmenizde fayda var. Örnek olarak; bilgisayarınızdan ses gelmediğinde harici bir ses kartını bilgisayarınıza takarak ana kartınızın ses çipinin arızalı olup olmadığını öğrenebilirsiniz.
Anakart üzerindeki dahili donanımların yanısıra harici donanımlarınızın çalışmadığına da tanık olabilirsiniz. Örnek olarak; harici ekran kartınızdan görüntü alamamanızın sebebi PCI Express yuvasındaki bir arıza olabilir. Bu tür durumlarda da harici kartınızı çıkararak anakartınız üzerindeki dahili donanımlara geçiş yapabilirsiniz. Görüntü alıyorsanız veya diğer dahili donanım çalışıyorsa problemin anakartınızdan kaynaklanabilme ihtimali bulunmakta. Problemin anakartınızdan kaynaklanıp kaynaklanmadığını farklı bir harici kart monte ederek test edebilirsiniz; fakat bu durum bağladığınız yeni kart açısından riskli olabilir; çünkü anakartınızdan kaynaklanacak bir kısa devre bağladığınız kartın arızalanmasına da sebep olabilir. Bu nedenle bu tür işlemlerde eski ve gözden çıkardığınız bir kartı tercih etmeniz daha doğru olabilir.
Eğer listelediğimiz donanımsal arızaları yeni ve makul fiyatlı bir harici kart ile çözemiyorsanız anakartınızı değiştirmenizin vakti gelmiş demektir.
Eğer anlattığımız bilgiler doğrultusunda yeni bir anakart almaya karar verdiyseniz bu anakartı neye göre seçeceğinizi bu yazımıza göz atarak öğrenebilirsiniz:
Bilgisayar Toplama Rehberi ile Kendi Bilgisayarlarınızı Oluşturun!
YORUMLAR