300 Spartalı gerçek mi sorusu muhtemelen film serisini izleyen herkesin kafasına takılmıştır. İlk film 2006 yılında vizyona girdiğinde dünya çapında ses getirmişti. Frank Miller'ın aynı isimli eserinden uyarlanan film, dünyanın dört bir yanından kendine has bir hayran kitlesi kazandı.
Film, Miller'ın çizgi romanına dayanıyor. Peki, çizgi roman da gerçekte yaşanmış olaylara ve gerçek karakterlere dayanıyor mu? Gelin, bu sorunun cevabını öğrenelim.
300 Spartalı Gerçek mi?
Filmin izleyicilerle buluşmasını sağlayan Frank Miller'ın aynı adlı çizgi romanı, MÖ 480 yılında Antik Yunan'da meydana gelen olaylardan ilham alınarak hazırlandı. Yine de film tarihsel bilgi vermek için çekilmedi. Bu da filmdeki olayların tamamen doğru olmadığı anlamına geliyor.
Uzun bir süre boyunca devam eden Pers-Yunan savaşlarına odaklanan filmde Pers Kralı Xerxes, Sparta'nın egemenliğine boyun eğmesini ister ama Spartalılar gururlu savaşçılar olduğundan bunu kabul etmez. Kral Leonidas, senatonun da itirazlarını göz ardı ederek Xerxes'in yoğun asker nüfusu ile yüzleşme kararı alır.
Film tabii ki tarih dersi vermek gibi bir kaygı gütmüyor. Bu nedenle gerçek bir tarihe değil, Miller'ın aynı adlı çizgi romanına dayanıyor. Çizgi romanda tarihsel açıdan uyuşmazlıklar söz konusudur.
300 Spartalı, tarihin en önemli olaylarından birine bir bakış atma fırsatı sunduğundan ötürü filmde işlenen konulardan hangilerinin doğru hangilerinin yanlış olduğunu bilmek gerekiyor. İpucu vermek gerekirse Spartalılar gerçekten de anlatıldığı kadar cesur savaşçılardan oluşuyordu.
300 Spartalı Gerçek Hikayesi Nedir?
300 Spartalı çizgi romanının yazarı Frank Miller, öncelikle Yunanistan'a gittiğini ve elinden geldiğince kapsamlı bir araştırma yaptığını belirtti. Savaş meydanını gezdi, tarihi olayları not aldı. Bütün bunlara rağmen Thermopylae savaşının gerçekçi bir yanının olmadığını, savaşın kurgusal yanları da olduğunu açıkladı.
Öncelikle filmde özellikle vurgulanan güç ile başlayalım. Filmde Spartalıların Perslere karşı direnen tek ve en büyük kuvvet olduğu öne sürülüyor. Bu tabii ki doğru değil. Çoğu Yunan şehir devletinde de benzer çabalar görülüyordu. Yunan tarihinde ilk kez tüm Yunan şehir devletlerinin güçlerini bir tehdit karşısında birleştirmek gibi bir amaç benimsenmişti.
Pers istilasına karşı koymak için strateji geliştirmek üzere toplanan konseye Sparta'nın yanı sıra birçok şehir devleti katıldı. Düşmanının ne kadar güçlü ve donanımlı olduğunun farkında olan konseyde savaşın kara ve deniz olmak üzere iki farklı alanda yapılacağı kaydedildi.
Spartalılar karadan ilerleyecek, Atinalılar ise donanmaya liderlik edecekti. Pers kara birliklerini ortadan kaldırmaya kimse olası bakmıyordu. Bu nedenle gözler Atina filosuna çevrilmişti.
Başlangıçta farklı bir strateji izlemek isteseler de daha sonra bu plandan hızla uzaklaştılar çünkü Thermopylae'nin Spartalıların Pers ordusunun sayı bakımından üstünlüğünü bir dezavantaja dönüştürmesini sağlayacak bazı avantajlar elde etmesine yardımcı olabileceği düşünülüyordu.
Thermopylae'deki savaşa gelecek olursak filmle uzaktan yakından alakası olmadığını söylemekte hiçbir yanlış olmayacaktır. Filmde Leonidas, Sparta'dan sadece 300 adamla ayrılıyor ve Thermopylae'ye giderken küçük bir grup aralarına katılıyor. Gerçekte ise savaşa çok daha fazla savaşçı katılıyor.
Evet, filmdeki "300 Spartalı" ile yola çıkıldığı doğru ama sayı bununla sınırlı kalmıyor. Savaşta alana giden ordu 5000'den fazlaydı. Her Spartalı savaşçıya hizmet eden 500'ün üzerindeki köle de hesaba katılırsa ordunun alandaki sayısı oldukça yüksekti.
Sahadaki bütün savaşçıların da savaşmadığını belirtmek gerekiyor. Bazıları Persler tarafından kuşatılması muhtemel olan dağ geçidini korumakla görevlendirildi. Aralarından bazı hainler de çıktı. Bu hainler, geçidi Xerxes'e göstererek ordunun kuşatılmasında önemli bir rol oynadı.
Bu kuşatmanın haberini daha sonra bir koşucu gelip Leonidas'a bildirdi. Filmde bunu Daksos söylüyor ama gerçekte Leonidas kuşatıldığını öğrendikten sonra müttefiklerine isterlerse ayrılabileceklerini söylüyor. Müttefiklerinin bir kısmı ise Leonidas'ın teklifini kabul edip savaş alanını terk ediyor.
Geriye kalan savaşçı sayısı ise 2000 civarıydı. Hepsi öleceğini bilerek açık alana doğru yürüdü ve Persler ile kafa kafaya geldi. Aralarında Spartalılar gibi profesyonel askerler olmamalarına rağmen savaş alanını terk etmeyip Perslere karşı savaşanlar da göz önünde bulundurulursa bunların Spartalılardan bile daha çok takdir edilmeyi hak ettiği söylenebilir.
Savaşa dönecek olursak filmle kesinlikle alakası yoktu. Filmde gövdesini korumak için zırh bile kullanmayan Spartalıları görüyoruz. Gerçekte ise zırhlar Spartalıların güvendiği sayılı şeylerden biriydi. Her savaşçının kafasında miğfer bile vardı. Filmdeki kalkana çok benzeyen yuvarlak kalkanlara, uzun mızraklara ve demirden yapılmış kılıçlara sahiplerdi.
Gerçekte her savaşçı diğer bir savaşçıyı korurken filmde ise Spartalılar yarınını düşünmeden düşmanın üzerine doğru koşuyor ve bire bir savaşıyor. Bu eğer gerçekte olsaydı muhtemelen savaş bu kadar uzun sürmezdi çünkü filmdeki savaşta düzen adına hiçbir şey yok.
Savaş gerçekte Perslerin lehine sonuçlandı ama bir yıl sonra kaybeden kralın yeğeninin öncülüğündeki 80 bin Spartalı, 100 binden fazla Pers'i yendi.
Bu arada Sparta'nın yönetimini de incelemek gerekiyor. Leonidas'tan bahsederken kendisinin kral olduğunu söylemiştik. Kraldı ama Sparta'nın tek kralı değildi. Sparta'nın iki kralı vardı. Biri Sparta'dan uzakta savaşırken diğeri Sparta'yı ayaklanmalara karşı koruyordu. Filmdeki Kral Leonidas nispeten genç bir kral olarak gösteriliyor ama Leonidas gerçekte Thermopylae'ye gittiğinde oldukça yaşlıydı.
Gerçekte Xerxes hiç Leonidas ile yüz yüze görüşmedi. Savaşın ön saflarında hiç yer almadı. Filmde Leonidas ile görüşmesinin sebebi, seyircinin filme daha iyi bir şekilde odaklanması için asıl kötü karakteri görmesini sağlamaktı. Xerxes'i gördükten sonra filme daha iyi odaklandıysanız yöntem muhtemelen işe yaramıştır.
Şunu da belirtmeden geçmemek gerekiyor: Persler, filmde gösterildiği gibi kana susamış bir halk da değildi. Pers İmparatorluğu'nun yönetimi baskıcı da değildi. "Kötü adam" olarak etiketlenmelerinin sebebi, elimizdeki kanıtların çoğunun Yunan kaynaklardan oluşmasıdır.
Yunanlıların Pers İmparatorluğu ile savaşması ve onları kendileri için bir düşman hâline getirmeleri, bugün Perslerin çoğu insanın gözünde kötü olmasına yol açtı.
Savaşı eğer Persler kazanmış olsaydı siyasi bir boyun eğme durumu söz konusu olacaktı fakat Yunan kültürünün tamamen ortadan kalkmasına yol açmayacaktı çünkü Persler, Yunan kültürüne saygı duyuyordu.
Kafalarda soru işareti kalmaması adına şuna değinmeden geçmeyelim: Gerçekte "This is Sparta" şeklinde bir cümle kurulmuyor.
Son olarak belirtmek gerekir ki söz konusu savaş ile ilgili elimizde yeterince tarafsız bir kaynak bulunmuyor. Bu anlatımların büyük bir kısmı Heredot'tan geliyor. Bu da ne kadarının doğru olduğu noktasında elbette ki kesin bir ifadede bulunmamızın önüne geçiyor.
300 Spartalı gerçek mi sorusunun cevabını artık bildiğinize göre filmdeki olaylar ile gerçekte yaşananlar arasındaki fark hakkında yorumunuzu aşağıda yer alan yorumlar kısmından bizimle paylaşabilirsiniz.
Savaş filmlerini seviyorsanız daha önce en iyi savaş filmlerini içeren bir liste hazırlamıştık. Bu listeye mutlaka göz atmanızı tavsiye ederiz.
YORUMLAR